سیتریزین چیست؟ (موارد مصرف، دوز و عوارض جانبی)

سیتریزین یا ستیریزین (Cetirizine) یک داروی ضد حساسیت است که برای درمان علائم ناشی از آلرژی‌های فصلی و سرماخوردگی تجویز می‌شود. این دارو تاثیر ماده‌ی شیمیایی هیستامین را در بدن کاهش داده و به این ترتیب علائم آلرژی نظیر آبریزش بینی، خارش بینی، خارش چشم، اشک ریزش چشم و خارش پوستی را تسکین می‌دهد. هر چند شما می‌توانید سیتریزین را بدون نسخه‌ی پزشک از داروخانه‌ها تهیه کنید، اما بهتر است مصرف آن تحت نظر پزشک باشد. زیرا مصرف غیراصولی و بیش از اندازه‌ی این دارو ممکن است عوارض جانبی از جمله خواب آلودگی، خستگی، خشکی دهان و درد معده به همراه داشته باشد. برای آشنایی بیشتر با موارد مصرف، دوز و روش مصرف، عوارض جانبی، نکات احتیاطی و همچنین مصرف داروی سیتریزین در بارداری، در شیردهی و در کودکان با این مطلب از مجله اینترنتی لی‌لی‌مگ همراه شوید.

اطلاعات دارویی و موارد مصرف سیتریزین

سیتریزین – Cetirizine
نام تجاری دارو	قرص رینیزین، قرص آپو سیتریزین، لتیزن، زایرتک
رده‌بندی فارماکولوژیک	آنتاگونسیت انتخابی گیرنده H1
رده‌بندی درمانی	آنتی هیستامین
رده‌بندی مصرف در حاملگی	گروه B – مجاز با مشورت پزشک
شرایط نگهداری	در دمای اتاق و دور از نور و رطوبت
اشکال دارویی سیتریزین
	قرص سیتریزین 5 میلی‌گرم
	قرص سیتریزین 10 میلی‌گرم
	شربت سیتریزین با غلظت 5 میلی‌گرم در 5 میلی‌لیتر
	کپسول سیتریزین 10 میلی‌گرم

شربت و قرص سیتریزین برای چیست؟

سیتریزین یک داروی آنتی هیستامین یا ضد حساسیت است که برای تسکین علائم خفیف تا متوسط ناشی از حساسیت فصلی، رینیت آلرژیک دائمی و آسم آلرژیک شامل خارش پوست، التهاب آلرژیک ملتحمه چشم، خارش چشم، آب ریزش چشم، خارش گلو، خارش بینی، آب ریزش بینی و عطسه تجویز می‌شود.

ستیریزین همچنین برای درمان خارش و تورم ناشی از کهیر استفاده می‌شود. البته لازم به ذکر است که این دارو برای جلوگیری از کهیر مناسب نیست و فقط برای درمان آن استفاده می‌شود. به علاوه این دارو برای جلوگیری یا درمان واکنش‌های آلرژیک شدید از جمله واکنش آنافیلاکسی هم موثر نیست. معمولا در این موارد از آمپول اپی‌نفرین به جای قرص سیتریزین استفاده می‌شود (منبع).

فارماکوکینتیک و مکانیسم اثر ستیریزین

حساسیت و آلرژی انواع مختلفی دارد و معمولا با بروز علایمی مثل آبریزش بینی، التهاب مخاط بینی، عطسه، خارش بینی، خارش پوست و اشک آمدن از چشم همراه است. در این بین حساسیت فصلی یا تب یونجه در بسیاری از افراد با تغییر فصول آغاز شده و مشکلات زیادی را به همراه دارد.

حساسیت فصلی ممکن است به دلایل مختلفی نظیر ژنتیک، گرده‌افشانی گل‌ها، گرد و خاک، خالکوبی، موی حیوانات، کرم‌های آنتی بیونیک و … رخ دهد. در زمان بروز حساسیت، سیستم ایمنی بدن عامل حساسیت‌زا را خطرناک تلقی کرده و برای مقابله با آن ماده‌ای به نام هیستامین ترشح می‌کند. ترشح هیستامین منجر به علایمی مثل سرفه، عطسه، خارش، آبریزش بینی و … می‌شود. برای از بین بردن این شرایط، دارو‌های آنتی هیستامین تجویز می‌شوند که یکی از آنها سیتریزین است.

مکانیسم اثر سیتریزین به این صورت است که با هیستامین ترشح شده در خون مقابله کرده و مانع از اتصال آن به گیرنده‌ی H1 می‌شود. در نتیجه علایم ناشی از هیستامین را کاهش می‌دهد. سیتریزین پس از مصرف خوراکی به سرعت در بدن جذب شده و نزدیک 99 درصد آن به به پروتئین متصل می‌شود. مقداری محدودی از این دارو در بدن متابولیزه شده و در نهایت اکثر آن از طریق ادرار دفع می‌شود.

فارماکوکینتیک سیتریزین به شرح زیر است:

دوز و طریقه مصرف سیتریزین

داروی سیتریزین در اشکال مختلفی شامل قرص، کپسول و شربت تولید و تجویز می‌شود. معمولا کپسول و قرص سیتریزین برای بزرگسالان و شربت سیتریزین برای کودکان تجویز می‌شود. بهتر است این دارو را با نظر و تجویز دکتر به صورت روزانه مصرف کنید. دوز روزانه و روش مصرف آن به شرح زیر است:

شربت و قرص سیتریزین برای خارش پوست و حساسیت فصلی بزرگسالان

در بالغین و کودکان بزرگتر از 6 سال:

• روش اول: یک عدد قرص سیتریزین 10 یک مرتبه در روز
• روش دوم: یک عدد قرص سیتریزین 5 دو مرتبه در روز
• حداکثر دوز مجاز: 10 میلی‌گرم در روز

شربت سیتریزین برای حساسیت فصلی و خارش پوست کودکان

در کودکان 2 تا 6 سال:

• 5 میلی‌گرم خوراکی یک مرتبه در روز که ممکن است تا 5 میلی‌گرم در روز هم افزایش یابد.

توجه: مصرف قرص یا شربت سیتریزین در کودکان 2 تا 6 سال فقط و فقط با تجویز پزشک مجاز است (اطلاعات بیشتر).

نکات مهم در مصرف داروی سیتریزین

برای مصرف داروی ستیریزین به موارد زیر توجه کنید:

• سیتریزین را با غذا مصرف نکنید زیرا میزان جذب آن را کاهش می‌دهد.
• در صورتی که تست‌های تشخیص پوستی دارید، از 4 روز قبل مصرف سیتریزین را قطع کنید.
• مصرف ستیریزین معمولا برای کوتاه مدت تجویز می‌شود و نیازی به ادامه دادن مصرف دارو پس از رفع حساسیت نیست.
• مصرف ستیریزین ممکن است باعث بروز خواب آلودگی شدید شود. در این شرایط بیمار را کاملا تحت نظر داشته‌باشید و آن را از انجام فعالیت‌های مخاطره‌آمیز منع کنید.
• مصرف قهوه و چای گیجی و خواب آلودگی ناشی از سیتریزین را کاهش می‌دهد.
• مصرف نوشیدنی‌های الکلی در دوره‌ی مصرف سیتریزین، عوارض خواب آلودگی و گیجی دارو را تشدید می‌کند.
• اگر پس از مصرف ستیریزین دهان شما خشک شد، از آدامس یا آب نبات‌های بدون قند کنید.
• اگر پس از مصرف سیتریزین دچار سر درد شدید، موضوع را به اطلاع پزشک برسانید.
• در صورت بروز اسهال ادامه‌‌دار، گلودرد، حساسیت بینی و تشدید علائم سرماخوردگی در کودکان پس از مصرف سیتریزین، موضوع را به اطلاع پزشک برسانید.
• برای سیتریزین هیچ موردی مبنی بر وابستگی و سوء مصرف مشاهده نشده‌است.

روش نگهداری داروی سیتریزین

سیتریزین را در دمای اتاق و دور از نور و رطوبت نگهداری کنید. همچنین ستیریزین را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید. مارک‌های مختلف این دارو ممکن است دستورالعمل نگهداری متفاوتی داشته باشند. بنابراین بسته بندی محصول را برای راهنمایی در مورد نحوه نگهداری آن بررسی کنید.

برای نگهداری بهتر سیتریزین و همچنین یادآوری زمان و دوز مصرف آن، می‌توانید از ابزارهای مخصوص نگهداری دارو استفاده نمایید. برای خرید این محصولات از لینک زیر استفاده کنید:

موارد احتیاط داروی سیتریزین

در صورت داشتن بیماری‌ها و مشکلات سلامتی زیر، قبل از مصرف داروی ستیریزین با پزشک خود مشورت کنید:

• اختلالات کلیوی
• اختلالات کبدی
• سابقه ابتلا به بیماری صرع و بیماری خونی پورفیری
• سابقه‌ی داشتن مشکل در ادرار کردن
• سالمندان بزرگتر از 65 سال
• رانندگی یا کار با ماشین آلات خطرناک صنعتی

موارد منع مصرف سیتریزین رنگ 32

در صورت وجود برخی از بیماری‌ها و مشکلات سلامتی، مصرف داروی سیتریزین برای شما ممنوع است و در صورت استفاده از این دارو احتمال بروز عوارض خطرناکی وجود دارد. موارد منع مصرف ستیریزین شامل موارد زیر است:

• حساسیت مفرط به سیتریزین
• حساسیت به داروهای لووسیتریزین یا هیدروکسی زین

مصرف سیتریزین در بارداری

داروی سیتریزین با توجه به طبقه‌بندی FDA آمریکا در گروه B برای مصرف در دوران بارداری قرار دارد. در مورد تاثیر دارو‌های گروه B در دوران بارداری نتایج قطعی گزارش نشده‌است به این معنا که شواهد قطعی برای بی‌خطر بودن شربت یا قرص سیتریزین در بارداری بدست نیامده‌است. به همین دلیل بهتر است با احتیاط کامل و پس از مشورت با پزشک این دارو را مصرف کنید.

مصرف سیتریزین در شیردهی

شواهد نشان می‌دهد که سیتریزین ممکن است در شیر مادر ترشح شود. به همین دلیل خوردن قرص سیتریزین در دوران شیردهی باید کاملا با احتیاط و فقط با تایید و تجویز پزشک متخصص زنان باشد.

مصرف سیتریزین برای نوزادان و کودکان

مصرف خودسرانه‌ی قرص و شربت ستیریزین برای کودکان و نوازدان کوچکتر از 2 سال اکیدا ممنوع است.

برای کودکان 2 تا 6 سال هم مصرف دارو فقط با تجویز پزشک مجاز است.

عوارض سیتریزین

خواب آلودگی، خستگی و خشکی دهان از شایع‌ترین عوارض جانبی سیتریزین است. درد معده نیز از عوارض شایع این دارو است که البته بیشتر در کودکان رخ می‌دهد.

به طور کلی عوارض داروی سیتریزین را می‌توان به دو دسته‌ی عوارض جدی و عوارض نه چندان جدی تقسیم بندی کرد. عوارض جدی این دارو به شرح زیر است:

• ضربان قلب سریع، تند یا غیرعادی
• ضعف، لرزش کنترل نشده یا بی‌خوابی
• احساس بی قراری شدید و بیش فعالی
• گیجی
• مشکلات بینایی
• ادرار نکردن یا ادرار کردن کمتر از حد معمول

در صورت بروز این عوارض، مصرف سیتریزین را قطع کرده و موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید.

دیگر عوارض و  مضرات سیتریزین که چندان جدی و خطرناک نیستند، عبارتند از:

• سرگیجه و خواب آلودگی
• خستگی دهان خشک
• گلودرد و سرفه
• حالت تهوع و یبوست
• سردرد

در صورت تداوم یا بدتر شدن هر یک از این عوارض، سریعا موضوع را به پزشک یا داروساز خود بگویید (منبع).

در موارد بسیار نادر، احتمال واکنش شدید آلرژیک به سیتریزین هم وجود دارد. این واکنش با علائمی نظیر بثورات پوستی، خارش و تورم صورت، خارش و تورم زبان، خارش و تورم گلو، سرگیجه شدید و مشکلات تنفسی همراه است. در صورت مشاهده‌ی این علائم سریعا به اورژانس مراجعه کنید.

برای آشنایی بیشتر با عوارض مصرف سیتریزین، شما را به دیدن ویدئوی زیر دعوت می‌کنیم:

مسمومیت با سیتریزین

مصرف زیاد سیتریزین ممکن است باعث بروز مسمومیت شود. مسمویت با سیتریزین می‌تواند باعث خواب آلودگی شدید، مشکلات شدید تنفسی، بیهوش شدن و حتی مرگ شود. مسمویت در کودکان هم با تغییرات ذهنی و خلقی، بی‌قراری و تحریک پذیری همراه است. در این موارد فرد بیمار را فورا به اورژانس ببرید.

در نظر داشته باشید که برای رفع مسمومیت با سیتریزین داروی خاصی وجود ندارد و بیشتر از روش‌های درمان علامتی و درمان حمایتی استفاده می‌شود.

تداخل دارویی سیتریزین

مصرف سیتریزین در کنار دارو‌های زیر ممکن است باعث تداخل دارویی شود:

• در مصرف همزمان سیتریزین با آنتی‌کولینرژیک‌ها و دارو‌های تضعیف کننده‌ی سیستم عصبی مرکزی مثل داروهای آرامبخش و خواب آور، امکان افزایش تاثیر دارو‌های تضیف کننده و بروز عوارض جانبی وجود دارد.
• مصرف همزمان سیتریزین با داروی تئوفیلین، میزان دفع کلیوی سیتریزین را کاهش می‌دهد. در این موارد شرایط بیمار باید کاملا تحت کنترل باشد.
• مصرف داروی سیتریزین با کتوکونازول نتایج نوار قلب را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
• امکان تداخل دارویی با اریترومایسین و آزیترومایسین وجود دارد.
• ستیریزین شباهت زیادی به داروهای هیدروکسی زین و لووستیریزین دارد. هنگام استفاده از قرص ستریزین از این داروها استفاده نکنید.

در این شرایط امکان دارد که دارو‌ها تاثیر مورد نظر را به صورت کامل در بدن نداشته‌باشند. بنابراین اگر هریک از دارو‌های فوق را استفاده می‌کنید، این موضوع را قبل از مصرف سیتریزین به پزشک خود اطلاع دهید.

داروهای مشابه سیتریزین

داروی سیتریزین در گروه دارویی آنتی هیستامین‌ها طبقه‌بندی می‌شود. البته این دارو برخلاف داروی کلرفنیرامین یا اسپری نفازولین در گروه نسل دوم آنتی هیستامین‌ها قرار می‌گیرد. به همین جهت ممکن است به جای داروی سیتریزین هر یک از دارو‌های زیر برای شما تجویز شود:

• دسلوراتادین (Desloratadine)
• فکسوفنادین (Fexofenadine)
• کتوتیفن (Ketotifen)
• لوراتادین (Loratadine)
• لووسیتریزین (Levocetirizine)
• ترکیب سیتریزین و پزدوافدرین (Pseudoephedrine)

این دارو‌ها شدت اثر متفاوتی داشته و با دوز متفاوتی مصرف می‌شوند. توصیه می‌شود که این دارو‌ها را بدون نسخه و مشورت پزشک مصرف نکنید.

پاسخ به پرسش‌های متداول درباره سیتریزین

پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با سیتریزین و موارد مصرف و عوارض آن، ویدئوی زیر را به زبان اصلی (انگلیسی) مشاهده نمایید:

https://lilimag.net/wp-content/uploads/2021/09/cetirizine-video.mp4

در صورت تمایل می‌توانید صوت این ویدئو را به صورت جداگانه (زبان اصلی – انگلیسی) بشنوید:

https://lilimag.net/wp-content/uploads/2021/09/cetirizine-voice.mp3

سوال دیگری درباره داروی سیتریزین دارید؟ آن را در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.