شربت گایافنزین (Guaifenesin) یا شربت گایول یک داروی خلط‌آور است که به کاهش احتقان سینه و گلو ناشی از سرماخوردگی، عفونت یا آلرژی کمک کرده و سرفه کردن را برای شما راحت‌تر می‌کند. این دارو در ایران با نام‌های گایافنزین، گایافنزین اس اچ دی، گایافنزین راموفارمین، گایافنزین عماد و گایول توسط شرکت‌های مختلف داروسازی نظیر داروسازی شهر دارو، داروسازی رامو فارمین، داروسازی عماد درمان پارس، داروسازی تولید دارو و داروسازی البرز دارو تولید می‌شود. هر چند شکل شربت گایافنزین متداول‌تر است، اما این دارو به صورت صورت سافت ژل (100 و 200 میلیگرم) هم تولید می‌شود. این دارو را می‌توان بدون نسخه از داروخانه خریداری کرد، اما بهتر است دوز و روش مصرف آن تحت نظر پزشک باشد. زیرا مصرف غیراصولی آن ممکن است با عوارضی نظیر اسهال، سرگیجه و خواب الودگی همراه باشد. برای آشنایی بیشتر با موارد مصرف، دوز و روش مصرف، عوارض جانبی و نکات احتیاطی در مصرف داروی گایافنزین با این مقاله از مجله اینترنتی لی‌لی‌مگ همراه شوید.
اطلاعات دارویی و موارد مصرف شربت گایافنزین
| گایافنزین – Guaifenesin | ||
|---|---|---|
| نام تجاری دارو | شربت گایول، شربت گایافکس، کپسول موکوفنزین | |
| رده‌بندی فارماکولوژیک | مشتق پروپان‌دیول | |
| رده‌بندی درمانی | اکسپکتورانت | |
| رده‌بندی مصرف در حاملگی | گروه C – با احتیاط و تحت نظر پزشک مصرف شود. | |
| شرایط نگهداری | در دمای اتاق و دور از گرما، نور خورشید و رطوبت | |
| اشکال دارویی گایافنزین | ||
 |
شربت گایافنزین 100 میلیگرم در 5 میلی‌لیتر | |
 |
کپسول گایافنزین 100 میلیگرم و 200 میلیگرم | |
شربت گایافنزین برای چیست؟
گایافنزین برای درمان سرفه و احتقان ناشی از سرماخوردگی، آنفولانزا، برونشیت و و درمان علامتی عوارض ناشی از عفونت‌های خفیف مجاری تنفس تجویز می‌شود. البته این دارو معمولا برای درمان سرفه‌های مداوم ناشی از سیگار کشیدن یا مشکلات تنفسی طولانی مدت مثل بیماری آمفیزم ریوی یا برونشیت مزمن تجویز نمی‌شود (منبع).
فارماکوکینتیک و مکانیسم اثر گایافنزین
نحوه‌ی عملکرد شربت گایافنزین کاملا مشابه با شربت‌های ضد سرفه‌ی اکسپکتورانت، اکسپکتورانت کدئین و شربت موکولین برم هگزین است. مصرف این دارو حجم ترشحات مجاری تنفسی را افزایش و چسبندگی آنها را کاهش می‌دهد و به این ترتیب میزان خلط را زیاد کرده و خروج آن را آسان می‌کند. همچنین مصرف این شربت باعث منقبض شدن رگ‌های خونی و کاهش تورم در مجرای بینی شده و به تنفس هرچه بهتر در زمان سرماخوردگی کمک می‌کند. در نظر داشته باشید که مکانیسم اثر این دارو با داروهای ضدسرفه و احتقان دیگر نظیر داروی پرومتازین متفاوت است و نباید به جای آنها مصرف شود.
شربت گایافنزین پس از جذب در دستگاه گوارش، به صورت متابولیت‌های غیر فعال از طریق کلیه‌ها و ادرار دفع می‌شود. نیمه عمر این دارو بین 1 تا 5 ساعت است.
برای آشنایی بیشتر با شربت گایافنزین ویدئوی زیر را تماشا کنید:
دوز و طریقه مصرف داروی گایافنزین
گایافنزین در کشور ما معمولا به صورت شربت تجویز می‌شود. این شربت باید در زمان بیداری و هر 4 الی 5 ساعت مصرف شود. میزان دوز شربت نیز کاملا به سن و شرایط بیمار بستگی دارد و با نظر پزشک مشخص می‌شود. معمولا میزان دوز روزانه شربت گایافنزین برای گروه‌های سنی مختلف به شرح زیر است:
نحوه مصرف شربت گایافنزین برای سرفه بزرگسالان
دوز روزانه برای بزرگسالان (بزرگتر از 12 سال):
- هر ۴ ساعت 200 تا 400 میلی گرم که می تواند تا حداکثر4 گرم افزایش یابد.
نحوه مصرف شربت گایافنزین برای سرفه کودکان
دوز روزانه برای کودکان 6 تا 12 سال:
- هر ۴ ساعت 100 تا 200 میلی گرم که می تواند تا حداکثر2 گرم افزایش یابد.
توجه: کودکان تا سن 12 سال، فقط با تجویز مستقیم پزشک و در صورت داشتن سرفه پایدار یا مزمن و سرفه خلط‌دار از شربت گایافنزین استفاده کنند.
دوز روزانه برای کودکان 2 تا 6 سال:
- هر ۴ ساعت 50 تا 100 میلی گرم که می تواند تا حداکثر6۰۰ میلیگرم افزایش یابد.
دوز روزانه برای کودکان ۶ ماه تا ۲ سال:
- هر ۴ ساعت ۲۵ تا۵۰ میلی گرم که می تواند تا حداکثر۳۰۰ میلیگرم افزایش یابد.
توجه: در کودکان کوچک تر از ۲ سال، مصرف گایافنزین فقط تحت نظارت پزشک و در صورت وجود تب باشد.
نکات مهم در مصرف گایافنزین
در زمان مصرف کپسول یا شربت گایافنزین به موارد زیر توجه داشته باشید:
- شربت را همراه با یک لیوان آب مصرف کنید. نوشیدن آب پس از مصرف شربت باعث رقیق شدن ترشحات ریه می‌شود.
- در صورتی که پس از مصرف شربت گایافنزین ناراحتی معده پیدا کردید، می‌توانید در ادامه دارو را با غذا میل کنید.
- از باز کردن، خرد کردن یا جویدن کپسول گایافنزین پرهیز کنید و آن را فقط با یک لیوان آب قورت دهید.
- شربت گایافنزین معمولا به سرعت باعث کاهش سرفه می‌شود؛ اما در صورت ادامه‌دار شدن سرفه تا یک هفته پس از مصرف دارو، موضوع را به اطلاع پزشک برسانید.
- شربت گایافنزین در موارد نادر باعث خواب‌آلودگی و کاهش هوشیاری می‌شود. در صورت بروز این شرایط، از رانندگی و سایر کارهای پرخطر پرهیز کنید.
- از مصرف کپسول یا شربت تاریخ گذشته اکیدا پرهیز کرده و آن را به داروخانه تحویل دهید.
- اگر کسی از نزدیکانتان علائمی مشابه بیماری شما دارد، به هیچ عنوان نباید شربت گایافنزین را برای درمان بیماری پیشنهاد کنید. این دارو باید تحت نظر و تجویز پزشک مصرف شود.
روش نگهداری گایافنزین
کپسول و شربت گایافنزین را در جای خشک و خنک نگهدارید. از قرار دادن دارو در معرض تابش مستقیم نور خورشید و یا در نزدیکی منابع گرمایی اجتناب کنید. همچنین دارو را از دسترس کودکان دور نگهدارید.
برای نگهداری بهتر داروی گایافنزین می‌توانید از ظروف و ابزارهای نگهداری دارو استفاده کنید. برای خرید این محصولات از لینک زیر کمک بگیرید:
موارد احتیاطی در مصرف گایافنزین
در صورت داشتن بیماری‌ها و مشکلات سلامتی زیر، قبل از مصرف داروی گایافنزین با پزشک خود مشورت کنید:
- حاملگی یا شیردهی
- مبتلایان به آسم و سایر مشکلات تنفسی مزمن
- مبتلایان به مشکلات کبدی
- مبتلایان به مشکلات کلیوی
- مبتلایان به دیابت
- مبتلایان به بیماری فنیل کتونوری
موارد منع مصرف شربت گایافنزین
استفاده از شربت گایافنزین مشابه سایر داروهای شیمیایی، در مواردی می‌تواند اثرات خطرناکی داشته باشد. به همین دلیل اگر قصد دارید برای طولانی‌مدت از این دارو استفاده کنید، حتما با پزشک خود مشورت کنید و همچنین به موارد منع مصرف شربت گایافنزین که در ادامه آمده‌است، توجه داشته باشید:
- کودکان زیر 2 سال
- داشتن آلرژی نسبت به ترکیبات سازنده گایافنزین
مصرف شربت گایافنزین در دوران بارداری
گایافنزین در گروه C برای مصرف در بارداری قرار می‌گیرد. شواهد علمی دقیق و قطعی مبنی بر خطرناک بودن یا بی‌خطر داروهای حاضر در این گروه گزارش نشده است. به همین دلیل خانم‌های باردار فقط با نظر پزشک مجاز به مصرف کپسول یا شربت گایافنزین هستند.
مصرف شربت گایافنزین در دوران شیردهی
تاثیر کپسول یا شربت گایافنزین در مادران شیرده و میزان انتقال و عوارض آن بر روی نوزاد شیرخوار مشخص نیست. بنابراین برای حفظ سلامتی نوزاد لازم است از مصرف خودسرانه‌ی این دارو در دوران شیردهی اجتناب کرده و دارو را فقط با نظر پزشک مصرف کنید.
مصرف شربت گایافنزین برای کودکان
مصرف شربت گایافنزین در کودکان زیر 2 سال توصیه نمی‌شود. مصرف دارو برای کودکان بزرگتر از 2 سال هم فقط با تایید و تجویز پزشک مجاز است. بنابراین توصیه می‌کنیم که از دادن خودسرانه‌ی این شربت برای درمان سرفه یا سرماخوردگی در کودکان اکیدا خودداری نمایید.
عوارض شربت گایافنزین
هرچند شربت گایافنزین به ندرت عارضه‌ی جانبی ایجاد می‌کند، اما مصرف غیر اصولی و بدون نسخه‌ی آن مشابه هر داروی دیگری، می‌تواند عوارضی را به همراه داشته باشد. عوارض مصرف شربت گایافنزین شامل موارد زیر است:
- اختلال در سیستم اعصاب مرکزی با علائمی مثل سردردهای شدید و سرگیجه
- مشکلات گوارشی مثل معده درد، اسهال، حالت تهوع و استفراغ
- آلرژی های شدید و مشکلات پوستی نظیر راش، کهیر، بثورات جلدی یا جوش‌های پوستی
- مشکلات تنفسی مثل تنگی قفسه سینه
- ایجاد اختلال در ادرار کردن
- لرزش، تشنج و توهم
- ایجاد اختلال در عملکرد قلب با سریع و یا نامنظم شدن ضربان
- ایجاد ورم در دهان، لب¬ها، زبان یا صورت
- خواب آلودگی شدید، گیجی و بی‌حالی
پس از مصرف گایافنزین احتمال واکنش آلرژیک به دارو هم وجود دارد که با علائمی نظیر کهیر، تنگی نفس، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو همراه است (منبع). در صورت مشاهده‌ی این علائم، خیلی سریع به اورژانس مراجعه کنید. درضمن اگر عوارض جانبی گایافنزین پس از مدتی از بین نرفت و همچنین سرفه شما تسکین نیافت، به پزشک مراجعه کنید.
مسمویت با گایافنزین
گایافنزین را به هیچ عنوان بیش از دوز تجویزی پزشک مصرف نکنید زیرا احتمال اور دوز یا مسمویت وجود دارد.
مسمویت با این دارو با علائمی نظیر تنگی نفس، غش و ضعف همراه است. در صورت ایجاد این علائم، سریعا به اورژانس یا مراکز درمانی مراجعه کنید.
تداخل دارویی شربت گایافنزین
کپسول یا شربت گایافنزین ممکن است با برخی از داروهای دیگر تداخل دارویی ایجاد کرده و به این ترتیب عملکرد داروها تحت تاثیر قرار گیرد. در مجموع این دارو با داروهای زیر تداخل دارد:
- داروهای مهارکننده گیرنده‌های بتا مانند پروپرانولول، اسبوتولول، آتنولول، بتاکسولول، بيزوپرولول، اسمولول، متروپرولول برای بیماری های قلبی عروقی
- داروهای بازدارنده مونوآمین اکسیداز (MAO) مانند فنلزین و آمی تریپتیلین برای درمان افسردگی که باعث تشدید عوارض شربت گایافنزین می‌شود.
- داروهای ضدآریتمی قلب مثل دیگوکسین که باعث افزیش خطر نامنظم شدن ضربان قلب و حمله قلبی می‌شود.
- داروی بروموکریپتین
- داروی متیل دوپا برای درمان فشار خون بالا که باعث کاهش تاثیر شربت گایافنزین می‌شود.
- داروی فورازولیدون برای درمان اسهال باکتریایی که باعث تشدید عوارض شربت گایافنزین می‌شود.
- داروی ایندومتاسین (ضد التهاب غیر استروئیدی) که باعث تشدید عوارض شربت گایافنزین می‌شود.
به طور کلی تداخل دارویی می‌تواند سلامت بدن را به خطر بیندازد. به همین دلیل در زمان مراجعه به پزشک، حتما او را از سایر داروهای مصرفی خود مطلع کنید. در این شرایط پزشک با توجه به اثر متقابل داروها بر روی هم، دوز مشخصی از شربت گایافنزین را برای شما تجویز خواهد کرد. به علاوه اگر قصد دارید بدون مراجعه به پزشک شربت گایافنزین را از داروخانه تهیه کنید، حتما سایر داروهای مصرفی خود را به اطلاع پزشک داروساز برسانید.
داروهای مشابه گایافنزین
گایافنزین مشابه داروهای نفازولین و دکسترومتورفان در گروه داروهای مهار کننده سرفه، خلط‌آور‌ها، نرم کننده‌های مخاط و ضد احتقان بینی قرار می‌گیرد. البته این دارو از نظر درمانی در زیر‌گروه داروهای خلط‌آور قرار می‌گیرد و به همین دلیل موارد مصرف آن متفاوت از دو داروی دیگر است. از جمله داروهای مشابه با گایافنزین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اکسپکتورانت (Expectorant)
- اکسپکتورانت کدئین (Expectorant Codeine)
- برم هگزین (Bromhexine)
در نظر داشته باشید که این داروها شدت اثر کاملا متفاوتی دارند و به همین دلیل دوز دارو باید تحت نظر پزشک باشد. به هیچ عنوان اقدام به مصرف خودسرانه‌ی این داروها نکنید. در ضمن تشخیص این که برای شما شربت گایافنزین بهتره یا برم هگزین یا اکسپکتورانت، فقط بر عهده‌ی پزشک است. بنابراین به هیچ عنوان نوع داروی تجویزی را خودسرانه تغییر ندهید.
پاسخ به پرسش‌های متداول درباره گایافنزین
در صورت فراموشی یک نوبت از گایافنزین چیکار کنیم؟
داروی گایافنزین معمولا فقط در زمان نیاز مصرف شده و زمانبندی مشخصی ندارد. اما اگر مصرف منظم دارو برای شما تجویز شده و یک نوبت از دارو را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. البته در صورتی که به نوبت بعدی دارو نزدیک شده‌اید، نوبت از یاد رفته را کنار گذاشته و از دو برابر کردن دوز دارو پرهیز کنید.
آیا شربت گایافنزین خواب آور است؟
بله؛ خواب آلودگی یکی از عوارض جانبی گزارش شده برای شربت گایافنزین است. در صورتی که پس از مصرف دارو دچار خواب آلودگی یا سرگیجه شدید، از انجام کارهای پرخطر مثل رانندگی یا کار با ماشین‌آلات صنعتی پرهیز کنید.
آیا شربت گایافنزین برای کرونا موثر است؟
برخی از تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف داروهای اکسپکتورانت مثل شربت گایافنزین برای تسکین احتقان و سرفه‌های ناشی از کرونای خفیف موثر است. البته تاثیر قطعی این داروها روی کرونا هنوز مشخص نشده و در حال مطالعه و بررسی است. به همین دلیل اکیدا توصیه می‌کنیم که از مصرف خودسرانه‌ی دارو برای تسکین سرفه‌های کرونا پرهیز کرده و قبل از هر اقدامی با پزشک خود مشورت کنید.
آیا شربت گایافنزین برای باردار شدن موثر است؟
برخی ادعا می‌کنند که مصرف داروهای ضدسرفه مثل شربت گایافنزین برای پسردار شدن یا به طور کلی افزایش شانس باردار شدن موثر است. این ادعا بر پایه‌ی یک مطالعه‌ی مختصر، ناقص و قدیمی شکل گرفته و چندان مورد تایید پزشکان و دانشمندان نیست. به همین دلیل توصیه می‌کنیم که در مورد اثر شربت گایافنزین برای باردار شدن با پزشک متخصص خود مشورت کنید.
پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با گایافنزین و موارد مصرف و عوارض آن، ویدئوی زیر را به زبان اصلی (انگلیسی) مشاهده نمایید:
در صورت تمایل می‌توانید صوت این ویدئو را به صورت جداگانه (زبان اصلی – انگلیسی) بشنوید:
سوال دیگری درباره شربت گایافنزین دارید؟ آن را در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
دوز مصرفی، عوارض جانبی و سایر اطلاعات ارائه شده در این مطلب با توجه به وبسایت‌های خارجی و دیگر مراجع جمع‌آوری شده و لی‌لی‌مگ هیچ گونه مسئولیتی در قبال صحت آنها ندارد. توصیه می‌کنیم شربت گایافنزین را فقط تحت نظر پزشک مصرف کنید.
انقدر عوارض داره آدم میترسه بخوره با اینکه داروخانه همینطوری بهم داد نمیدونم بخورم یا نه
سلام دوست عزیز
پیشنهاد می‌کنیم قبل از مصرف با یک پزشک مشورت کنید.