نفازولین (Naphazoline) یک داروی ضداحتقان است که به دو شکل قطره و اسپری بینی و قطره چشمی تولید می‌شود. نفازولین بینی (Naphazoline Nasal) که با اسامی تجاری ناپریزول و دکوفزول هم وجود دارد، یک داروی موثر برای برطرف کردن گرفتگی بینی ناشی از واکنش‌های آلرژیک به عوامل محیطی و سرماخوردگی است. البته مصرف خودسرانه و طولانی مدت این دارو اعتیادآور است و باعث تشدید احتقان بینی می‌شود. به همین دلیل مصرف این دارو باید کاملا تحت نظر پزشک باشد. در ادامه با با این مقاله از مجله اینترنتی لی‌لی‌مگ همراه شوید تا شما را با موارد مصرف، دوز و روش مصرف، عوارض جانبی و نکات احتیاطی در مصرف اسپری و قطره بینی نفازولین آشنا کنیم.
اطلاعات دارویی و موارد مصرف نفازولین بینی
| نفازولین بینی – Naphazoline Nasal | ||
|---|---|---|
| نام تجاری دارو | ناپریزول، دکوفزول | |
| رده‌بندی فارماکولوژیک | مقلد سمپاتیک | |
| رده‌بندی درمانی | ضد احتقان، تنگ کننده عروق | |
| رده‌بندی مصرف در حاملگی | گروه C – با احتیاط و تحت نظر پزشک مصرف شود. | |
| شرایط نگهداری | در دمای 15 تا 25 درجه سانتیگراد و دور از آفتاب و گرما | |
| اشکال دارویی گایافنزین | ||
 |
قطره بینی نفازولین 0.05 درصد | |
|
اسپری بینی نفازولین 0.05 درصد | |
قطره و اسپری بینی نفازولین برای چیست؟
قطره و اسپری بینی نفازولین یا ناپریزول یک داروی ضد احتقان یا در اصطلاح دکونژستان است و برای درمان موقت گرفتگی و احتقان بینی در اثر حساسیت فصلی، آلرژی، سرماخوردگی، گرد و غبار، آلودگی هوا، التهاب مخاط بینی، تب یونجه و سينوزيت تجویز می‌شود (منبع). همچنین این دارو به شکل قطره چشمی نفازولین نیز تولید می‌شود که برای درمان خارش و سوزش چشم ناشی از حساسیت کاربرد دارد. در نظر داشته باشید کاربرد این دو دارو با هم متفاوت است و نباید آنها را به جای هم استفاده کرد.
همچنین توجه داشته باشید که این دارو فقط برای درمان گرفتگی و احتقان بینی کاربرد دارد و برای سایر علائم حساسیت فصلی از جمله عطسه، سرفه، خارش گلو، خارش پوست و کهیر موثر نیست. برای تسکین این علائم معمولا از داروهای آنتی هیستامین دیگر نظیر کلرفنیرامین یا سیتریزین استفاده می‌شود.
مکانیسم اثر اسپری و قطره بینی نفازولین
گرفتگی یا احتقان بینی به دلیل واکنش‌های آلرژیک یا عفونت‌های ویروسی رخ می‌دهد. ورود عوامل خارجی نظیر گرد و غبار، آلودگی هوا و موی حیوانات به مجرای بینی باعث می‌شود تا سیستم ایمنی بدن به این ذرات واکنش نشان دهد. این واکنش با التهاب مخاط بینی و کیپ شدن بینی همراه است. به علاوه احتمال آب ریزش بینی، عطسه و خارش چشم نیز وجود دارد. از طرفی فعالیت ویروس سرماخوردگی نیز ممکن است باعث بروز عفونت و گرفتگی بینی شود. در این مورد گرفتگی بینی با عطسه، سرفه و گلودرد همراه است.
برای درمان گرفتگی بینی روش‌هایی مثل بخور دادن و حمام داغ موثر است. به علاوه در مواردی می‌توان با تجویز پزشک از داروهای ضداحتقان نظیر قطره و اسپری بینی نفازولین استفاده کرد.
مکانیسم اثر قطره و اسپری بینی نفازولین به این شکل است که با اثر موضعی باعث تحریک گيرنده‌هاي آلفا در رگ‌های بینی شده و به این شکل باعث منقبض شدن عروق بینی می‌شود. در نتیجه تخلیه موکوس بهتر شده و گرفتگی بینی برطرف می‌شود. البته در صورتی که مصرف نفاوزلین بیش از حد ادامه یابد، ممکن است اثر عکس بگذارد و باعث بازگشت احتقان بینی شود. بنابراین از مصرف خودسرانه و بیش از اندازه‌ی نفازولین اکیدا پرهیز کنید.
جدول زیر فارماکوکینتیک قطره نفازولین را نشان می‌دهد.
| روش مصرف | شروع اثر | اوج اثر | مدت اثر |
|---|---|---|---|
| بینی | 10 دقیقه | ناشناخته | 2 تا 6 ساعت |
دوز و طریقه مصرف قطره و اسپری نفازولین بینی
نفازولین بینی به دو شکل قطره و اسپری تولید و تجویز می‌شود. بهتر است این دارو را با نظر و تجویز دکتر به صورت روزانه مصرف کنید. دوز روزانه و روش مصرف قطره و اسپری بینی نفازولین به شرح زیر است.
اسپری و قطره نفازولین بینی برای احتقان بینی کودکان و بزرگسالان
در بزرگسالان و کودکان بزرگتر از 12 سال:
- قطره نفازولین بینی: هر 6 ساعت یک تا دو قطره در هر بینی چکانده شود. مدت درمان با این دارو حداکثر بین 3 تا 5 روز است.
- اسپری نفازولین بینی: هر 6 ساعت یک تا دو پاف در هر سوراخ بینی اسپری شود.
در کودکان 6 تا 12 سال:
- قطره نفازولین بینی: هر 6 ساعت یک قطره در هر بینی چکانده شود. مدت درمان با این دارو حداکثر بین 3 تا 5 روز است.
- اسپری نفازولین بینی: هر 6 ساعت یک پاف در هر سوراخ بینی اسپری شود.
نحوه مصرف قطره نفازولین بینی چگونه است؟
برای مصرف قطره بینی نفازولین ابتدا دست‌ها را با آب و صابون شسته و ترشحات داخل بینی را خارج کنید. برای این کار می‌توانید از بخور و تنفس هوای مرطوب و یا محلول آب نمک استفاده کنید. سپس سر را کمی به عقب خم کرده و سوراخ بینی کیپ شده را به سمت بالا بگیرید. قطره نفازولین را در تعداد مشخص (مطابق دستور پزشک) درون سوراخ بینی بچکانید. دقت کنید که نوک قطره چکان به بینی برخورد نکند. پس از سه تا پنج دقیقه سر خود را به وضعیت طبیعی بازگردانید. این کار را برای سوراخ دیگر بینی نیز تکرار کنید.
برای آشنایی بیشتر با نحوه‌ی ریختن قطره بینی، ویدئوی زیر را تماشا کنید:
نحوه مصرف اسپری نفازولین بینی چگونه است؟
برای مصرف اسپری بینی نفازولین ابتدا دست‌ها را با آب و صابون شسته و مجاری بینی را تمیز و پاک کنید. سپس سر را کمی به جلو خم کرده و اسپری را وارد سوراخ بینی کنید. در همین حال سوراخ دیگر بینی را بسته نگهدارید. سعی کنید تا حد امکان سر اسپری نفازولین با ترشحات داخل بینی برخورد نکند. مطابق دستور پزشک یک یا چند پاف از اسپری نفاوزولین را داخل مجرای بینی بزنید. سپس سر را به حالت طبیعی برگردانید و این کار را برای سوراخ دیگر بینی تکرار کنید. دقت کنید که پس از اسپری کردن دارو نباید عطسه کرده و یا هوا را بشدت از مجرای بینی خارج کنید. پس از پایان کار سر اسپری را با آب داغ شسته و با دستمال تمیز خشک کنید.
نکات مهم در مصرف داروی نفازولین
در زمان مصرف داروی نفازولین بینی به موارد زیر توجه داشته باشید:
- قبل از مصرف قطره و اسپری بینی نفازولین از تکان دادن ظرف آن پرهیز کنید.
- قبل از ریختن قطره نفازولین یا استفاده از اسپری بینی نفازولین حتما ترشحات داخل بینی را پاک کنید.
- هرگز از قطره یا اسپری بینی دیگران استفاده نکنید. زیرا ممکن است باعث انتقال آلودگی‌ها شود.
- در صورتی که نوک قطره چکان یا اسپری با بینی تماس پیدا کرد، آن را با آب داغ شسته و با یک گاز استریل خشک کنید.
- در صورتی که قطره یا اسپری بینی دیگری برای شما تجویز شده است، حتما آن را با 10 تا 15 دقیقه فاصله نسبت به نفازولین مصرف کنید.
- ممکن است پس از مصرف قطره یا اسپری بینی نفازولین بینی دچار خشکی شود. برای رفع این عارضه می‌توانید با نظر پزشک از محلول‌های شستشو دهنده‌ی بینی استفاده کنید.
- احتقان بینی حداکثر 3 تا 5 روز پس از مصرف اسپری و قطره بینی نفازولین درمان می‌شود. در صورت عدم بهبودی پس از این مدت، مصرف دارو را قطع کرده و به پزشک مراجعه کنید. ادامه دادن مصرف نفازولین پس این زمان باعث احتقان برگشتی و تشدید عارضه می‌شود.
- مصرف بیش از اندازه قطره و اسپری بینی نفازولین اعتیادآور است. ادامه‌ی خودسرانه درمان با نفازولین خطرناک است و ممکن است باعث مسمومیت و مشکلات شدیدتری شود.
- هرگز قطره ناپریزول را به بیماران با علائم مشابه توصیه نکنید.
روش نگهداری قطره و اسپری بینی نفازولین
داروی نفازولین را در دمای کمتر از 30 درجه سانتیگراد نگهداری کنید. از قرار دادن دارو در معرض نورخشید یا گرما پرهیز کنید. در ضمن از قرار دادن دارو در فریزر و منجمد کردن آن هم اکیدا اجتناب کنید. همچنین اگر رنگ دارو پس از مدتی تغییر کرد یا کدر شد، از مصرف آن خودداری کنید.
موارد احتیاطی در مصرف اسپری و قطره بینی نفازولین
در صورت داشتن بیماری‌ها و مشکلات سلامتی زیر، قبل از مصرف اسپری و قطره بینی نفازولین با پزشک خود مشورت کنید:
- پرکاری تیروئید
- بیماری‌های قلبی عروقی
- فشار خون بالا
- دیابت شیرین و بیماران مستعد کتواسیدوز دیابتی
- سالمندان
- سخت ادرار کردن به دلیل بزرگ شدن پروستات
موارد منع مصرف قطره و اسپری نفازولین بینی
در صورت وجود برخی از بیماری‌ها و مشکلات سلامتی، مصرف قطره و اسپری بینی نفازولین برای شما ممنوع است و در صورت استفاده از این دارو احتمال بروز عوارض خطرناکی وجود دارد. موارد منع مصرف نفازولین شامل موارد زیر است:
- حساسیت مفرط به قطره نفازولین
- کودکان کوچکتر از 6 سال
مصرف قطره و اسپری نفازولین در بارداری
قطره و اسپری بینی نفازولین با توجه به طبقه‌بندی FDA آمریکا در گروه C برای مصرف در دوران بارداری قرار دارد. به طور کلی شواهد آزمایشگاهی نشان می‌دهد که مصرف داروهای گروه C نظیر قطره نفازولین عوارض جانبی روی جنین خواهد داشت. البته این عوارض برای انسان به صورت قطعی ثابت نشده‌است. به همین دلیل بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند که از قطره یا اسپری بینی نفازولین در زمان بارداری استفاده نکنید. به جای آن می‌توانید از محلول استاندارد آب نمک برای شستشوی بینی استفاده کنید.
مصرف قطره و اسپری نفازولین در شیردهی
مصرف قطره و اسپری بینی نفازولین در دوران شیردهی ممکن است برای کودک خطرناک باشد. به همین دلیل از مصرف این دارو در دوران شیردهی بدون تجویز پزشک اجتناب کنید.
مصرف قطره و اسپری نفازولین برای نوزادان
مصرف اسپری و قطره بینی نفازولین در کودکان و نوزادان ممکن است باعث بروز مشکلات تنفسی، تضعیف سیستم عصبی، افت شديد دماي بدن و حتی کوما شود. به همین جهت مصرف این دارو در کودکان زیر 6 سال ممنوع است و برای کودکان بزرگتر از 6 سال فقط با تجویز پزشک مصرف شود.
عوارض اسپری نفازولین بینی
مصرف قطره و اسپری بینی نفازولین ممکن است مشابه سایر داروهای شیمیایی عوارض مختلفی برای شما به همراه داشته باشد از جمله:
- افت فشار خون و بی‌نظم شدن ضربان قلب
- سرگیجه
- حالت تهوع
- سردرد
- تغییرات ذهنی و خلقی
- مشکل در خوابیدن
- لرزش
- تعریق غیرمعمول و شدید
- ضعف غیرمعمول
در صورت مشاهده‌ی هر یک از عوارض جانبی فوق، فورا به پزشک مراجعه کنید. در ضمن نفازولین به ندرت باعث بروز واکنش‌های آلرژیک هم می‌شود که با علائمی نظیر بثورات پوستی، خارش و تورم (به خصوص در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید و تنگی نفس همراه است (منبع). در صورت مشاهده‌ی این علائم خیلی سریع به مراکز درمانی مراجعه کنید.
مسمومیت با قطره و اسپری نفازولین
مصرف بیش از حد قطره و اسپری بینی نفاوزلین ممکن است باعث بروزی مسمویت شود. در این شرایط علائمی نظیر خواب آلودگی، کاهش ضربان قلب، کاهش تنفس، سرگیجه، ضعف و کوما ایجاد می‌شود. برای درمان مسمومیت دارویی با نفازولین بیمار باید به مراکز اورژانس منتقل شود.
تداخل دارویی قطره و اسپری بینی نفازولین
مصرف اسپری و قطره بینی نفازولین در کنار داروهای زیر ممکن است باعث تداخل دارویی شود:
- قطره و اسپری بینی ناپریزول یا نفازولین با داروهای ضدافسردگي سه حلقه‌اي و داروهای مهار کننده‌ی MAO (مونوآمین اکسیداز) تداخل دارویی دارد و باعث افزایش فشار خون می‌شود.
در این شرایط امکان دارد که دارو‌ها تاثیر مورد نظر را به صورت کامل در بدن نداشته‌باشند. بنابراین اگر هریک از داروهای فوق را استفاده می‌کنید، این موضوع را قبل از مصرف قطره و اسپری بینی نفازولین به پزشک خود اطلاع دهید.
داروهای مشابه نفازولین بینی
اسپری و قطره بینی نفازولین مشابه شربت گایافنزین در گروه دارویی داروهای مهار کننده سرفه، خلط آورها، نرم کننده‌های مخاط و ضد احتقان بینی طبقه‌بندی می‌شود. همچنین این دارو از نظر درمانی در گروه فراورده‌های چشمی، گوشی، بینی و حلق و زیر‌گروه داروهای منقبض کننده عروق قرار می‌گیرد. به همین جهت ممکن است به جای قطره نفازولین هر یک از داروهای زیر برای شما تجویز شود:
- پروپیل هگزدرین (Propylhexedrine)
- تتریزولین (Tetryzoline)
- اکسی متازولین (Oxymetazoline)
این دارو‌ها شدت اثر متفاوتی داشته و با دوز متفاوتی مصرف می‌شوند. توصیه می‌شود که این دارو‌ها را بدون نسخه و مشورت پزشک مصرف نکنید.
پاسخ به پرسش‌های متداول درباره قطره و اسپری نفازولین بینی
در صورت فراموشی یک نوبت از نفازولین بینی چیکار کنیم؟
اگر یک نوبت از قطره یا اسپری نفازولین بینی را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. البته اگر به نوبت بعدی دارو نزدیک هستید، دوز فراموش شده را کنار بگذارید. به هیچ عنوان برای جبران دوز فراموش شده دوز بعدی دارو را افزایش ندهید.
تفاوت قطره نفازولین بینی و چشمی و چیست؟
قطره نفازولین بینی برای برطرف کردن احتقان یا در اصطلاح کیپ شدن بینی کاربرد دارد. در حالی که قطره چشمی نفازولین برای رفع خارش و سوزش چشم ناشی از حساسیت کاربرد دارد. در نظر داشته باشید که مورد مصرف این دو دارو کاملا متفاوت است و نباید به جای یکدیگر استفاده شوند.
آیا قطره نفازولین بعد از جراحی بینی موثر است؟
پس از عمل جراحی بینی، ترشحات خونابه‌ای درون بینی شکل می‌گیرد. معمولا از قطره‌هایی مثل نفازولین یا ناپریزول برای کنترل این ترشحات استفاده می‌شود. البته مصرف قطره ناپریزول بعد از عمل بینی فقط برای 3 تا حداکثر 5 روز مجاز است و اگر بیشتر ادامه پیدا کند، باعث اعتیاد و همچنین آسیب به مخاط بینی می‌شود. در نظر داشته باشید که برای ریختن قطره ابتدا باید پانسمان زیر بینی را بردارید. بعد از ریختن قطره هم باید پاسمان را به کمک چسب در محل قبلی قرار دهید.
اعتیاد به قطره نفازولین بینی دارم، چیکار کنم؟
قطره نفازولین اگر بیش از 5 روز استفاده شود، اعتیادآور خواهد بود. برای ترک این مشکل باید تحت نظر یک متخصص گوش و حلق و بینی قرار بگیرید. در این موارد باید دوز دارو را رفته رفته کاهش دهید. یعنی قطره نفاوزلین را به صورت رقیق شده مصرف کنید. برای این کار باید نصف شیشه را خالی کرده و به جای آن سرم فیزیولوژی بریزید. و به همین ترتیب باید غلظت نفازولین را به مرور زمان کمتر کنید تا اعتیاد به آن به تدریج از بین برود. در گام بعدی هم باید مصرف اسپری‌های حاوی کورتون را تحت نظر پزشک آغاز کنید.
سوال دیگری درباره قطره و اسپری نفازولین بینی دارید؟ آن را در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
دوز مصرفی، عوارض جانبی و سایر اطلاعات ارائه شده در این مطلب با توجه به وبسایت‌های خارجی و دیگر مراجع جمع‌آوری شده و لی‌لی‌مگ هیچ گونه مسئولیتی در قبال صحت آنها ندارد. توصیه می‌کنیم داروی نفازولین بینی را فقط تحت نظر پزشک مصرف کنید.