فوبیای ارتفاع یا ترس از ارتفاع یکی از انواع فوبیا است که با نام آکروفوبیا یا بلندی هراسی هم شناخته میشود. این نوع از فوبیا میتواند باعث ایجاد ترس در بسیاری از موارد مرتبط با ارتفاع و وضعیت‌های بالاتر از سطح زمین شود. فرد در این بیماری بسته به شدت اختلال ممکن است در طبقه‌های بالایی یک ساختمان مرتفع به اندازه بالا رفتن از یک نردبان احساس ترس کند. اما آکروفوبیا چه علائمی دارد؟ روش تشخیص و درمان ترس از ارتفاع چگونه است؟ با ما در این مطلب از مجله اینترنتی لی‌لی‌مگ همراه باشید تا به این پرسش‌ها پاسخ دهیم.
بلندی هراسی یا فوبیای ارتفاع چیست؟
به طور کلی ترس نوعی حس در انسان است که توسط ضمیر ناخودآگاه و برای محافظت از فرد در برابر خطر ایجاد میشود. در این شرایط ذهن و ضمیر ناخودآگاه با ایجاد حس ترس تلاش می‌کند تا جان فرد را حفظ کرده و او را به سمت بقا و زنده ماندن هدایت کند. بنابراین ترس در همه انسان‌ها وجود دارد و هر ترسی را نمی‌توان فوبیا نامید. اما فوبیا چیست؟ زمانی که ترس انسان شدید شود و بیشتر از حالت عادی باشد، به آن فوبیا گفته می شود. افرادی که به فوبیا مبتلا هستند، تقریبا تمام فعالیت‌های روزانه خود را به گونه‌ای تنظیم می‌کنند تا با عامل ترس روبرو نشوند.
فوبیا انواع مختلفی دارد که یکی از آنها ترس از ارتفاع یا فوبیای ارتفاع است. به این فوبیا در اصطلاح علمی بلندی هراسی یا آکروفوبیا (Acrophobia) گفته میشود. ریشه کلمه آکروفوبیا از واژه آکرون (Acron) می‌آید که در زبان یونانی به معنای ارتفاع است. بیماران مبتلا به آکروفوبیا از ارتفاع می‌ترسند و این موضوع با علائم مختلفی در زمان رفتن به ارتفاع یا حتی تصور حضور در ارتفاع ظاهر میشود. البته این بیماری درجات مختلفی دارد. برخی از بیماران ممکن است در صورت رفتن به طبقات یک ساختمان، قرار گیری در بالکن خانه و یا بالا رفتن از نردبان دچار مشکل شوند. در موارد شدیدتر ممکن است فرد با تصور بالا رفتن از ارتفاع، دیدن فیلم‌ها و تصاویر مرتبط با ارتفاع یا حتی تصور سرگیجه ناشی از ارتفاع هم دچار حمله ترس شود (منبع).
بیماری ترس از ارتفاع چقدر شایع است؟
اختلال ترس از ارتفاع یکی از شایع‌ترین انواع فوبیا در جهان است. این بیماری در کنار ترس از عنکبوت یا آراکنوفوبیا، ترس از مار یا اوفیدیوفوبیا، ترس از فضاهای باز یا آگورافوبیا، ترس از سگ یا ساینوفوبیا و ترس از فضاهای بسته یا کلاستروفوبیا از شایع‌ترین انواع فوبیا است. مطالعات نشان می‌دهد که حدود 14 درصد از مردم انگلستان و نزدیک به 10 درصد از مردم آمریکا از بیماری ترس از ارتفاع رنج می‌برند. همچنین مطابق آمار منتشر شده بین 3 تا 5 درصد از مردم جهان به بیماری ترس از ارتفاع مبتلا هستند.
البته در نظر داشته باشید که ترس از ارتفاع یک واکنش طبیعی و ذهنی است. به این معنا که همه انسان‌ها در مواجهه با ارتفاع زیاد نوعی هوشیاری در قالب ترس از خود نشان می‌دهند که در راستای بقا و زنده ماندن است و با اختلال ترس از ارتفاع تفاوت دارد. در حقیقت تنها افرادی به آکروفوبیا مبتلا هستند که نوعی ترس دائمی و شدید نسبت به ارتفاع، تصور ارتفاع یا هر موضوعی مرتبط با ارتفاع دارند. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با روش تشخیص آکروفوبیا و همچنین درمان ترس از ارتفاع آشنا کنیم.
علت فوبیای ارتفاع چیست؟
بیشتر کودکان و بزرگسالان در برخورد با بلندی فقط احتیاط می‌کنند و ترس شدیدی از آن ندارند. مطالعات نشان می‌دهد که مقدار مشخصی از اکراه نسبت به بلندی کاملا طبیعی است و این پدیده نه تنها در انسان بلکه در تمامی موجودات وجود دارد. این موضوع با آزمایش روی گروهی از خزندگان در سال 1960 میلادی اثبات شده‌است. بنابراین باید تمایزی بین احتیاط در مقابل ارتفاع و ترس از ارتفاع قائل شد. تشخیص این موضوع تنها با مراجعه به متخصص انجام میشود. اما علت بیماری ترس از ارتفاع چیست؟
فوبیای ارتفاع معمولا به عنوان یک باور ریشه‌دار در فرد و یا یک پدیده‌ی فرگشتی یا تکاملی، ناشی از یک مکانیزم بقا در اجداد انسان، شناخته میشود. با وجود اینکه دلیل اصلی این اختلال هنوز مشخص نشده‌است، اما روانپزشکان دو عامل را در ایجاد فوبیای ارتفاع موثر می‌دانند: داشتن یک تجربه تلخ در گذشته و دلایل تکاملی.
بسیاری از محققان معتقدند که فوبیای ارتفاع به واسطه‌ی تجربیات قبلی مثل سقوط کردن از ارتفاع یا مشاهده سقوط دیگران از بلندی در فرد شکل گرفته‌است. همچنین فوبیای ارتفاع ممکن است از کودکی در فرد و در اثر برخوردهای عصبی والدین در مواجهه کودک با ارتفاع شکل بگیرد. یعنی والدین به صورت مداوم و با برخوردهای شدید و عصبی کودک را از ارتفاع بترسانند یا از او بخواهند احتیاط کند. همین موضوع سبب میشود نوعی ترس شدید نسبت به ارتفاع در کودک شکل بگیرد و در آینده باعث فوبیای ارتفاع شود. در کنار این موارد، برخی از متخصصان عوامل ژنتیکی را در ایجاد بیماری ترس از ارتفاع موثر می‌دانند. آنها بیان می‌کنند که اگر والدین یا یکی از افراد خانواده در گذشته بیماری فوبیای ارتفاع داشته باشد، احتمال ابتلا به این فوبیا افزایش می‌یابد.
علائم ترس از ارتفاع چیست؟
علائم ترس از ارتفاع یا آکروفوبیا، از نظر جسمی و احساسی مشابه سایر انواع فوبیا است. اگر فردی اختلال ترس از ارتفاع داشته باشد، از موقعیت‌هایی که در آن مجبور است مدتی را در بلندی سپری کند، می‌ترسد. به طور مثال ممکن است فرد به خاطر تعطیلات آخر هفته که باید در اتاقی از یک هتل در طبقات بالا سپری کند، احساس وحشت داشته باشد. ممکن است فرد به دلیل ترس از ارتفاع، از برخی تعمیرات خانه خود که به نردبان نیاز دارد، اجتناب کند. حتی ممکن است فرد از ملاقات با برخی از دوستانش که در خانه‌ی خود بالکن داشته یا راهپله‌های آنها پنجره دارد، اجتناب کند!
در این اختلال به طور کلی علائم زیر در فرد ایجاد میشود:
علائم احساسی ترس از ارتفاع
بیمار مبتلا به ترس از ارتفاع، زمانی که متوجه شود در فاصله‌ی زیادی از سطح زمین قرار دارد، احساس ترس می‌کند و دچار حملات ترس یا پانیک اتک (Panic attack) میشود. در موارد شدیدتر، بیمار با بالا رفتن از پله، نگاه کردن از پنجره به بیرون، رانندگی از روی پل و حتی با فکر کردن به ارتفاع زیاد و یا موقعیت بلندی که در آینده قرار است در آن باشد، دچار ترس و وحشت میشود. احتمالا در این شرایط فرد به طور غریزی احساس بی‌تعادلی می‌کند و به دنبال چیزی می‌گردد تا به آن بچسبد و خود را از سقوط نجات دهد.
علائم جسمی ترس از ارتفاع
بیمار مبتلا به ترس از ارتفاع با قرار گرفتن در موقعیت ترس، علاوه بر اضطراب و تشویش ذهنی، به برخی از علائم فیزیکی هم دچار میشود. در این شرایط بیمار شروع به تعریق، سرگیجه، عدم تعادل، لرزیدن بدن، تپش قلب، تنگی نفس و حتی گریه و فریاد می‌کند. همچنین عکسالعمل‌های رایجی مثل افتادن ناگهانی، چهاردست‌وپا حرکت کردن، زانو زدن، خم کردن بدن، احساس وحشت‌زدگی، فلج شدن و ناتوانی از دیگر علائم جسمی آکروفوبیا است.
آشنایی با انواع فوبیا مرتبط با بیماری ترس از بلندی
همانطور که گفته شد بیماری ترس از ارتفاع نوعی ترس شدید و غیرمنطقی نسبت به ارتفاع است. بیمار مبتلا به این اختلال نسبت به غیرمنطقی بودن ترسش آگاه است، اما نمی‌تواند آن را کنترل کند. به همین جهت در صورت قرار گرفتن در ارتفاع یا تصور ذهنی ارتفاع دچار اضطراب و هراس میشود. این اختلال ذهنی میتواند با چند بیماری و اختلال دیگر همراه باشد یا باعث ایجاد آنها شود. این موارد عبارتند از:
تفاوت سرگیجه، فوبیای سرگیجه و فوبیای ارتفاع چیست؟
بیماری ورتیگو یا سرگیجه نوعی عارضه است که با ایجاد دوران در سر یا سرگیجه همراه است. به علاوه ترس از ابتلا به سرگیجه هم نوعی فوبیا است که ایلینگوفوبیا (Illyngophobia) نام دارد. این اختلال با ترس از سرگیجه ایجاد شده و علائمی مشابه ورتیگو دارد. آکروفوبیا نیز میتواند باعث ایجاد حسی مشابه شود؛ اما به طور کلی این سه اختلال، یکسان نیستند. بنابراین برای مشخص شدن نوع بیماری، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید. در این شرایط از آزمایش خون، سی.تی‌اسکن (CT Scan) و ام.آر.آی (MRI) میتواند برای تشخیص بیماری استفاده میشود.
ترس از سراشیبی و پله چه ارتباطی با فوبیا ارتفاع دارد؟
ترس از سراشیبی و پله یا باتموفوبیا (Bathmophobia) یک پدیده مرتبط با آکروفوبیا یا ترس از ارتفاع است. در این اختلال فرد با مشاهده‌ی یک سراشیبی تند، حتی اگر نخواهد از آن بالا برود، دچار وحشت میشود. بسیاری از افرادی که ترس از سراشیبی دارند، به آکروفوبیا هم مبتلا هستند. اما در طرف مقابل بسیاری از افرادی که آکروفوبیا دارند، لزوما به اختلال ترس از سراشیبی و پله مبتلا نیستند. در نظر داشته باشید که ترس از پله به صورت طبیعی در کودکان و بزرگسالان وجود دارد. اما زمانی که این ترس بیشتر از 6 ماه و به صورت غیرطبیعی ادامه یابد، باید برای تشخیص دقیق بیماری و درمان به متخصص مراجعه کنید.
ترس از بالارفتن چه ارتباطی با ترس از ارتفاع دارد؟
ترس از بالا رفتن یا ترس از صعود یا کلیماکوفوبیا (Climacophobia) تقریبا مشابه ترس از سراشیبی و پله است با این تفاوت که این ترس در زمان بالا رفتن و صعود از جایی ایجاد میشود. این اختلال علائم مشخصی دارد که از جمله آن می‌توان به پایین افتادن از پله، تپش قلب و ترس از کوهنوردی و به طور کلی ترس از بالا رفتن اشاره کرد. مبتلایان به کلیماکوفوبیا با مشاهده پله، سراشیبی یا ارتفاع نمی‌ترسند. بلکه احساس ترس در زمان بالا رفتن به سراغ این افراد می‌آید و به همین جهت ممکن است خطراتی مثل افتادن را به همراه داشته باشد. این اختلال معمولا در کنار آکروفوبیا ایجاد میشود ولی روش درمان آن تا حدودی متفاوت است. به همین دلیل بهتر است در این شرایط برای تشخیص دقیق بیماری به روانپزشک مراجعه کنید.
ارتباط ترس از ارتفاع و فوبیای پرواز
ترس از پرواز یا فوبیای پرواز یا ایروفوبیا (Aerophobia) یکی دیگر از اختلال‌های مرتبط با آکروفوبیا است. در این شرایط بسته به شدت بیماری، فرد ممکن است از فرودگاه و هواپیما بترسد یا فقط در هنگام سفر هوایی و بودن در آسمان کمی احساس ترس کند. ترس از پرواز معمولا در ادامه‌ی ترس از ارتفاع ایجاد میشود.
خطرات و عوارض بیماری ترس از ارتفاع چیست؟
بزرگترین خطری که فوبیای ارتفاع و سایر انواع فوبیا دارند این است که با دوری کردن فرد از موقعیت‌های ترسش، زندگی و فعالیت‌های او محدود میشود. در آکروفوبیا فرد معمولا در ارتفاعی بالاتر از سطح زمین دچار حملات ترس میشود که این موضوع میتواند خطرات این فوبیا را بیشتر کند. در این شرایط معمولا بیمار حرکات پرخطری انجام می‌دهد که ممکن است سلامتش به خطر بیفتد. نکته‌ی مهم این است که این نوع از فوبیا باید به سرعت درمان شود؛ خصوصا اگر موقعیت‌های مرتفع، جزیی همیشگی از زندگی فرد باشد.
چه زمانی برای درمان فوبیای ارتفاع به پزشک مراجعه کنیم؟
برای تشخیص بیماری ترس از ارتفاع باید به متخصص سلامت روان مراجعه کنید. در این شرایط روانپزشک با انجام تست‌ها و آزمایش‌های مختلف، وجود بیماری آکروفوبیا را بررسی می‌کند. در این جلسات مشاوره‌ای معمولا از شما سوال میشود که در صورت قرارگیری در ارتفاع یا فکر کردن به ارتفاع چه حسی دارید؟ به علاوه منشا اصلی ترس، مدت زمان ترس و علائم جانبی مثل سرگیجه نیز بررسی میشود. اما چه زمان باید برای درمان ترس از ارتفاع به پزشک مراجعه کرد؟
به طور کلی توصیه میشود که اگر علائم آکروفوبیا که در قسمت قبل بیان شد را برای بیش از شش ماه دارید و این ترس غیرمنطقی فعالیت‌ها روزانه شما را مختل کرده‌است، به روانپزشک مراجعه کنید. به علاوه اگر معیارهای زیر را دارید، احتمالا به آکروفوبیا مبتلا هستید و باید به روانپزشک مراجعه کنید:
- دوری کردن عمدی و آگاهانه از ارتفاع
- پریشانی ذهنی به دلیل فکر کردن به ترس ناشی از قرارگیری در بلندی و ارتفاع
- تغییر در برنامه روزانه و طبیعی زندگی برای دوری کردن از عامل ترس
- ترس و اضطراب شدید و آنی در صورت بالا رفتن از ارتفاع
در کنار موارد فوق، بد نیست به نتایج یک تحقیق علمی درباره مبتلایان به آکروفوبیا توجه کنید. در این تحقیق گروهی از بیماران مبتلا به ترس از ارتفاع ابتدا در مقابل یک ساختمان بلند و روی سطح زمین ایستادند. بیشتر آنها در این شرایط ارتفاع ساختمان را حدود 3 متر تخمین زدند. سپس این افراد به بالای ساختمان برده شده و از آنجا و با نگاه کردن به زمین ارتفاع ساختمان را تخمین زدند. در این شرایط بسیاری از آنها ارتفاع ساختمان را حدود 12 متر اعلام کردند! نتایج این تحقیق نشان داد که مبتلایان به بیماری بلندی هراسی در زمان قرار گیری در ارتفاع بلند، به دلیل ترس شدید ناشی از فوبیا فاصله تا سطح زمین را بسیار بیشتر از واقعیت می‌بینند.
درمان ترس از ارتفاع: چگونه ترس از ارتفاع را درمان کنیم؟
بیماری ترس از ارتفاع مشابه سایر انواع فوبیا روش درمان مشخصی دارد. روش‌های درمان ترس از ارتفاع به روش‌های رفتار درمانی، دارو درمانی و استفاده از تکنیک‌های ریلکسیشن تقسیم میشود. معمولا روانپزشکان با توجه به شدت بیماری ممکن است ترکیبی از این روش‌ها را استفاده کنند. در ادامه روش‌های درمان ترس از ارتفاع بیان میشود.
درمان ترس از ارتفاع با رفتار درمانی
رفتار درمانی شناختی (CBT) انتخاب اصلی برای درمان اختلال آکروفوبیا یا بلندی هراسی است. در این روش و با استفاده از جلسات مشاوره‌ای، تکنیک‌های رفتاری مثل کنترل کردن ترس و احساسات به فرد آموزش داده میشود تا او بتواند به آرامی (حساسیت زدایی منظم یا سیستماتیک) یا به سرعت (غرقه سازی) با ترسش روبرو شود.
بیمار در روش رفتار درمانی به کمک درمانگر افکار منفی نسبت به ارتفاع و ترس از ارتفاع را به چالش می‌کشد. بیمار می‌داند که ترسش از بلندی کاملا غیرمنطقی است و می‌داند که مثلا قرار گرفتن در طبقات بالایی یک ساختمان، هیچ آسیبی به او نمی‌رساند. اما زمانی که در موقعیت ترس قرار می‌گیرد، به صورت ناخودآگاه و در اثر ترس این مسائل را فراموش می‌کند. به همین دلیل در روش رفتار درمانی شناختی به بیمار آموزش داده میشود که علت ترس را بررسی کرده و جنبه منطقی به ترس بدهد. این آموزش سبب میشود تا بیمار در مواجهه با ارتفاع به خود تلقین کند که دلیلی برای ترسیدن وجود ندارد و به ترس خود غلبه کند (منبع).
مواجه سازی، روش موثر درمان ترس از ارتفاع
تکنیک مواجه سازی یک مرحله موثرتر از روش قبلی است. در این روش بیمار به آرامی یا به سرعت با ترس خود روبرو شده و به کمک تکنیک‌ها و توصیه‌های درمانگر تلاش می‌کند تا بر ترس از ارتفاع غلبه کند. معمولا درمان مواجه سازی به صورت مرحله به مرحله صورت می‌گیرد. به این معنا که در ابتدا تصاویری از نگاه یک فرد داخل ساختمان بلند یا لبه پرتگاه، فیلم‌های کوهنوردی و بندبازی به بیمار نشان داده میشود. بیمار باید تلاش کند تا با استفاده از تکنیک‌های ریلکسیشن بر ترس خود در زمان مواجهه با این تصاویر غلبه کند. در صورت موفقیت در این گام، بیمار باید به صورت عملی با ترس روبرو شود. در این شرایط درمانگر از بیمار می‌خواهد تا از یک نردبان یا پله بالا رفته یا روی بالکن ساختمان برود. این کار در جلسات بعدی با افزایش ارتفاع ادامه می‌یابد تا زمانی که فوبیای ارتفاع کاملا درمان شود. در کنار این روش، تکنیک دیگری به نام غرقه سازی هم برای درمان ترس از ارتفاع وجود دارد. در این روش بیمار بدون طی کردن مراحل و به یکباره با عامل ترس در بدترین شکل ممکن روبرو میشود. البته این روش چندان مورد استقبال روانپزشکان و بیماران نیست!
درمان ترس از ارتفاع با هیپنوتیزم
از هیپنوتیزم برای درمان بسیاری از بیماری‌ها مثل اضطراب، وسواس و افسردگی استفاده میشود. همچنین در برخی از موارد ممکن است از روش هیپنوتیزم برای درمان ترس از ارتفاع استفاده میشود. در این روش ذهن بیمار روی یک شی یا حالت خاص متمرکز شده و هوشیاری ذهن نسبت به عوامل محیطی کاهش می‌یابد. البته این تکنیک به عنوان مقدمه‌ای برای روش رفتار درمانی استفاده شده و درمانگر پس از هیپنوتیزم از روش‌های درمان رفتاری-شناختی استفاده می‌کند.
درمان ترس از ارتفاع با واقعیت مجازی
همانطور که گفته شد مواجه سازی و روبرو کردن بیمار با عامل ترس یک درمان متداول برای آکروفوبیا است. امروزه با پیشرفت تکنولوژی دیگر نیازی به روبرو کردن بیمار با ترس در واقعیت نیست! روانپزشکان به جای این کار بیمار را در یک محیط مجازی و کاملا ایمن و با استفاده از تکنولوژی واقعیت مجازی با ترس روبرو کرده و فوبیای ارتفاع را درمان می‌کنند.
در این روش بیمار از یک هدست واقعیت مجازی، حسگرها، سیستم ردیابی و هدفون استفاده می‌کند. به علاوه ممکن است از تخته‌های واقعیت مجازی برای شبیه سازی هرچه بهتر ارتفاع استفاده شود. بیمار با قرار گیری روی این تخته گمان می‌کند که واقعا بر روی یک تخته چوبی و لرزان قرار گرفته و قصد دارد فاصله بین دو آسمان خراش مرتفع را طی کند! بله؛ آسمان خراش! بیمار با گذاشتن هدست واقعیت مجازی و به کمک نرم‌افزارهای کامپیوتری این محیط مجازی را به صورت کاملا واقعی در مقابل چشمان خود می‌بیند. به علاوه او میتواند این محیط را به کمک حسگرهای روی دستش لمس کرده و احساسی کاملا واقعی داشته باشد. در زمانی که بیمار در یک محیط مجازی در حال روبرو شدن با ترس از ارتفاع است، روانپزشک ضربان قلب، تنفس و سایر واکنش‌های بیمار را بررسی کرده و توصیه‌هایی برای کنترل ترس و اضطراب به بیمار می‌دهد.
مهمترین مزیت استفاده از واقعیت مجازی صرفه‌جویی در زمان و هزینه است. زیرا با این روش نیازی به درمان در محل مشخص یعنی بلندی نیست. البته این روش در همه‌ی کشورها در دسترس نیست ولی با گذشت زمان و کاهش هزینه‌ی دستگاه واقعیت مجازی، احتمالا استفاده از آن بیشتر خواهد شد. به علاوه تمام فرآیند درمان با واقعیت مجازی توسط نرم‌افزارهای کامپیوتری صورت می‌گیرد و بیمار میتواند در هر زمان از آن را متوقف کند. همین موارد سبب شده است تا این روش درمانی به سرعت گسترش یابد.
روش درمان بیماری ترس از ارتفاع با دارو
به طور کلی داروی مشخصی برای درمان فوبیا وجود ندارد. با این وجود بسیاری از روانپزشکان در کنار استفاده از روش‌های روان درمانی، برخی از داروهای آرام بخش را برای کنترل اضطراب، پریشانی و سایر علائم آکروفوبیا تجویز می‌کنند. این داروها عبارتند از:
- بنزودیازپین‌ها: این داروها گروهی از داروهای آرام‌بخش و ضداضطراب هستند که برای درمان سریع علائم آکروفوبیا مثل اضطراب و ترس تجویز می‌شوند. البته این داروها اعتیادآور هستند و پس از مدتی در بیمار وابستگی ایجاد می‌کنند. به همین دلیل این داروها فقط برای کوتاه مدت تجویز می‌شوند.
- داروهای بتابلاکر: داروهای بتابلاکر یا مسدودکننده گیرنده آدرنرژیک بتا برای کنترل ضربان خون و آریتمی قلب مفید هستند. به همین جهت در مواردی از این داروها برای کاهش اضطراب و ترس در مبتلایان به فوبیای ارتفاع استفاده میشود.
- داروی دی سیکلوسرین: داروی سیکلوسرین یا D-Cycloserine از سال 2008 به عنوان دارویی برای درمان اضطراب استفاده میشود. برخی مطالعات نشان می‌دهد که استفاده از دارو در کنار رفتار درمانی میتواند نتایج بهتری داشته‌باشد. البته یک تحلیل کلی که از بررسی نتایج چند آزمایش به دست آمده‌است، تاثیرگذاری داروی D-cycloserine را زیر سوال می‌برد. به نظر می‌رسد در مورد اثربخشی این دارو، نیاز به تحقیقات بیشتری است.
تاثیر ریلکسیشن در درمان فوبیای ارتفاع
همانطور که گفته شد، تپش قلب، تعریق و تنگی نفس از علائم ترس از ارتفاع هستند. برای کنترل این موارد می‌توان از ورزش‌ها و تکنیک‌های تن‌آرامی یا ریلکسیشن (Relaxation) استفاده کرد. تنفس عمیق یکی از مهمترین تکنیک‌ها در این روش درمانی است. به علاوه استفاده از حرکات ورزش‌های یوگا، مدیتیشن یا آرام سازی پیشرونده عضلانی (PMR) میتواند روش‌هایی موثر برای مقابله با استرس و اضطراب در فوبیای ارتفاع باشد. این ورزش‌ها باعث میشود تا ذهن آرام شده و توجه بیمار از عامل ترس دور شود.
چند نکته برای غلبه بر ترس از ارتفاع
بهترین راه برای غلبه بر ترس از ارتفاع و سایر ترس‌ها، روبرو شدن با آن است. باید به ترس خود حمله کنید و آن را شکست دهید. علاوه بر روش‌های درمانی قبل، شما می‌توانید با روش‌های موثر ترس از ارتفاع را از بین ببرید. به همین منظور به توصیه‌های زیر توجه کنید:
- تصاویر و فیلم‌های مختلفی درباره دوچرخع سواری در ارتفاعات، کوهنوردی در شرایط سخت، چتربازی و بندبازی وجود دارد که از زاویه دید فرد ضبط شده‌اند. مشاهده این تصاویر یک روش عالی برای درمان ترس از ارتفاع است.
- درمان ترس از ارتفاع را به مراحل کوچک تقسیم کرده و مرحله به مرحله آن را شکست دهید. مثلا برای گام اول از طبقه اول ساختمان بالا بروید و برای گام‌های بعدی تعداد طبقات را افزایش دهید. با این کار شما به مرور به ضمیر ناخودآگاه القا می‌کنید که دلیلی برای ترس از ارتفاع وجود ندارد.
- در ذهن خود تجسم کنید که در یک بلندی قرار دارید. سعی کنید علت ترس را به صورت منطقی بررسی کرده و به خود تلقین کنید که دلیلی برای ترس وجود ندارد. به علاوه سعی کنید در این حالت روش‌هایی برای آرام کردن احساس ترس پیدا کنید. مثلا در زمان حضور در بالکن به جای ترس از ارتفاع، از منظره آسمان لذت برده و ذهن خود را از ترس دور کنید.
- فعالیت‌هایی مثل تاب سواری، بالا رفتن از درخت، شیرجه زدن به آب از روی تخته شیرجه و بالا رفتن از نردبان انجام دهید. این موارد یک تمرین مقدماتی برای درمان ترس از ارتفاع است.
- به دنبال افرادی دیگری باشید که اختلال ترس از ارتفاع دارند. با این کار می‌توانید از تجربه‌های آنها استفاده کنید. به علاوه تشکیل یک جامعه از افراد با یک بیماری مشترک، باعث قوت قلب میشود.
- در زمان کوهنوردی یا انجام سایر فعالیت‌های گروهی در ارتفاع، ترس خود از ارتفاع را با همراهان و اعضای گروه در میان بگذارید. به هیچ وجه از این کار خجالت نکشید. قطعا سایر افراد در زمان ترس کمک زیادی به آرام شدن شما می‌کنند.
- در زمان قرار گرفتن در ارتفاع از نگاه کردن به پایین پرهیز کنید. این کار اضطراب و ترس را افزایش می‌دهد.
درمان ترس از ارتفاع در کودکان
ترس از ارتفاع به صورت ذاتی در کودک وجود دارد. البته در نوزادان شیرخوار به دلیل عدم توانایی در تشخیص عمق از ارتفاع، میزان ترس کمتر است. اما با افزایش سن رفته رفته ترس از ارتفاع در کودک ایجاد میشود. در نظر داشته باشید که اگر ترس کودک از ارتفاع درمان نشود، ممکن است تا نوجوانی و حتی بزرگسالی ادامه یافته و به مرور زمان تشدید شود. برای کنترل ترس کودک از ارتفاع به توصیه‌های زیر توجه کنید:
توصیه هایی برای رفع ترس کودک از ارتفاع
- به هیچ عنوان در برابر ترس کودک از ارتفاع واکنش عصبی و تند نشان ندهید و او را برای کنار گذاشتن ترس تحت فشار قرار ندهید.
- هرگز کودک را وادار به روبرو شدن با ترس یا رفتن به مکان‌های مرتفع نکنید.
- با آرامش و به دور از پرخاش با کودک صحبت کنید و دلیل ترس از ارتفاع را بپرسید. سپس تلاش کنید تا ترس او را برطرف کنید.
- کودک خود را به پارک ببرید تا سرسره سواری و تاب بازی هم سن و سال‌هایش را تماشا کند. این کار باعث میشود تا ترس کودک نسبت به ارتفاع از بین رفته و به انجام این بازی‌ها تشویق شود.
- در زمان رفتن به مکان‌های مرتفع از کودک حمایت کنید، دست او را بگیرید و به او اعتماد به نفس بدهید. می‌توانید در مدت زمان بالا رفتن برای کودک قصه تعریف کرده تا حواس او را پرت کنید.
- کودک را به آرامی و مرحله به مرحله با ترسش روبرو کنید. برای این کار می‌توانید از یک نردبان استفاده کرده و در هر مرحله از او بخواهید تا یک پله بیشتر از نردبان بالا برود. هرگز او را وادار به انجام این کار نکنید و اجازه دهید به آرامی بر ترس از ارتفاع غلبه کنید. ضمنا پس از هر مرحله موفقیت او را تشویق کنید.
توجه کنید که اگر خودتان از ارتفاع می‌ترسید، بهتر است از شخص دیگری بخواهید تا ترس کودک از ارتفاع را درمان کند. به علاوه در موارد شدید توصیه میشود به روانپزشک مراجعه کنید.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره درمان بیماری ترس از ارتفاع، شما را به دیدن ویدئوی زیر دعوت می‌کنیم:
سخن پایانی درباره بیماری ترس از ارتفاع
در این مقاله تلاش کردیم تا به موضوعات مختلف درباره بیماری ترس از ارتفاع یا آکروفوبیا بپردازیم. به عنوان سخن پایانی توصیه می‌کنیم که هرگز از تمسخر شدن به دلیل ترس از ارتفاع نترسید. زیرا افراد مشهوری مثل سیلوستر استالونه (Sylvester Stallone) بازیگر فیلم‌های راکی و شریل کرو (Sheryl Crow) خواننده مشهور آمریکایی هم به این اختلال مبتلا بودند. پس ترس از ارتفاع را مخفی نکرده و آن را با دیگران و روانپزشک در میان بگذارید. در پایان منتظر نظرها و تجربه‌های شما درباره این اختلال روانی هستیم.