جلوگیری از بارداری اورژانسی به دسته‌ای از روشهای پیشگیری از بارداری گفته می‌شود که به صورت فوری و برای پیشگیری از حاملگی بعد از برقراری رابطه جنسی استفاده می‌شوند. این روش‌ها به دو دسته‌ی قرص‌های اورژانسی ضد بارداری و دستگاه آی یو دی تقسیم شده و تا 95 درصد موثر هستند. به طور کلی روشهای اورژانسی در دسته‌ی راهکارهای پیشگیری از بارداری بعد از نزدیکی قرار گرفته و با روش‌هایی نظیر کاندوم، دیافراگم و … که مربوط به قبل از برقراری رابطه هستند، کاملا متفاوتند. اما طرز استفاده از این روش‌ها چگونه است؟ استفاده از این روش‌ها چه عوارضی دارد؟ برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها و همچنین آشنایی با سایر نکات مهم درباره راه های جلوگیری از بارداری اورژانسی، با این مقاله از مجله اینترنتی لی‌لی‌مگ همراه شوید.
پیش از آشنایی با روش های پیشگیری از بارداری اورژانسی باید بدانید
جلوگیری از بارداری اورژانسی یکی از ده‌ها روش جلوگیری است. به طور کلی روشهای مختلفی برای پیشگیری وجود دارد که به کمک آنها می‌توان بارداری را کاملا کنترل کرده و احتمال آن را به صفر رساند. در مقاله‌ی لی‌لی‌مگ با موضوع راه های جلوگیری از بارداری به تفصیل به این روش‌ها پرداختیم. نکته‌ی مهم این است که روش اضطراری پیشگیری از بارداری عوارض بیشتری نسبت به این روش‌ها دارد. به علاوه استفاده از روشهای اورژانسی استرس بسیار زیادی را به زوجین منتقل کرده و حتی ممکن است باعث به هم ریختگی قاعدگی خانم شود. به همین دلیل توصیه می‌کنیم تا جای ممکن استفاده از روشهای اورژانسی را کاهش داده و به جای آن با برنامه‌ریزی صحیح و استفاده از سایر روشهای پیشگیری، احتمال بارداری ناخواسته را به حداقل برسانید. اما چه زمانی باید از روش اورژانسی پیشگیری از بارداری استفاده کنیم؟
چه زمانی باید از روش های پیشگیری از بارداری اورژانسی استفاده کنیم؟
روش های اورژانسی جلوگیری از بارداری زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند که اسپرم به هر دلیلی به رحم راه پیدا کند. در واقع با استفاده از این روش‌ها می‌توان فرآیند تخمک گذاری یا بارور شدن تخمک توسط اسپرم را متوقف کرده و به این ترتیب از حاملگی جلوگیری کرد. در مجموع اگر با هر یک از شرایط زیر مواجه شدید، باید در کمتر از 5 روز به سراغ راه های اورژانسی جلوگیری از بارداری بروید:
- زمانی که علیرغم استفاده از کاندوم مردانه یا زنانه، کاندوم در زمان نامناسبی خارج شده یا پاره شود.
- زمانی که دیافراگم یا کلاهک دهانه رحم به طور مناسب قرار نگرفته باشد، به طور زودهنگام بیرون آید یا بلافاصله بعد از نزدیکی خارج شود (برای آشنایی بیشتر با ابزارهای فیزیکی جلوگیری، به مقاله لی‌لی‌مگ درباره پیشگیری از بارداری غیر هورمونی مراجعه نمایید).
- یک قرص از دوره قرص‌های جلوگیری فراموش شده باشد و مقاربت انجام شود.
- در صورت استفاده از روش تقویمی، زمان تخمک گذاری درست محاسبه نشده باشد و نزدیکی کامل در زمان باروری زن انجام شده باشد.
- استفاده از روش طبیعی یا انقطاع در نزدیکی به درستی انجام نشده و انزال در داخل رحم صورت گرفته باشد (برای آشنایی بیشتر روشهای طبیعی به مقاله لی‌لی‌مگ با موضوع پیشگیری طبیعی از بارداری مراجعه کنید).
- از هیچ روش پیشگیری استفاده نشده، در حالیکه تصمیم برای بارداری وجود ندارد.
- سواستفاده و یا تجاوزی که به هر شکل احتمال بارداری وجود دارد.
در هر یک از این موقعیت‌ها مهم آن است که بدانیم کی متوجه شده‌ایم که احتمال بارداری وجود دارد!؟
اولین اقدام برای جلوگیری از بارداری اورژانسی چیست؟
جلوگیری از بارداری اورژانسی را با محاسبه‌ی دوره‌ی تخمک گذاری آغاز کنید. در این شرایط اگر سیکل قاعدگی منظم باشد، احتمال بارداری در هفته اول بعد از پریود و یا هفته آخر پاکی قبل از پریود بسیار کم می‌باشد (اما باز هم احتمال وجود دارد). در غیر این صورت احتمال بارداری ناخواسته بعد از رابطه بسیار زیاد خواهد بود. در این شرایط باید به سراغ روشهای اورژانسی بروید که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم. اما پیش از آن بهتر است به یک پرسش متدوال پاسخ دهیم: آیا شستشو و استفاده از دوش واژینال بلافاصله بعد از رابطه از بارداری جلوگیری می‌کند؟
در پاسخ باید بگوییم که دوش واژینال تاثیری در پیشگیری از بارداری ندارد. به جای این کار باید قرص اورژانسی ضدبارداری را از داروخانه تهیه کرده و حداکثر 3 تا 5 روز پس از نزدیکی از آن استفاده کنید. این روش تا 95 درصد از بارداری جلوگیری می‌کند (منبع).
جلوگیری اورژانسی از بارداری با قرص ضد بارداری
انواع قرص های ضدبارداری به شرح زیر است:
- قرص لوونورژسترول 1.5 و 0.75 میلی گرم
- قرص ضد بارداری تنسی 1.5 و 0.75 میلی گرم (ساخت شرکت اتی فارمد)
- قرص لونژیل 1.5 و 0.75 میلی گرم (ساخت شرکت ابوریحان)
- قرص اووسیز 1.5 و 0.75 میلی گرم (ساخت شرکت ایران هورمون)
در نظر داشته باشید که برندهای اشاره شده در کارکرد تفاوت چندانی باهم ندارند. پس در زمان مراجعه به داروخانه کافی است تا یک قرص اورژانسی درخواست کرده و آن را مطابق دستوری که در قسمت بعد ذکر می‌شود، مصرف کنید. هزینه قرص اورژانسی بالا نیست و تقریبا معادل قیمت ورق قرص‌های سرماخوردگی است.
نحوه مصرف قرص اورژانسی برای پیشگیری اضطراری از بارداری
بعد از تهیه قرص اگر ورقه‌ی قرص دارای 2 عدد قرص بود، به معنای آن است که دوز آن 0.75 میلی گرم است. در این شرایط یک قرص را در همان لحظه مصرف کرده و قرص بعدی را دقیقا به فاصله‌ی 12 ساعت مصرف کنید. اما اگر ورقه دارای یک قرص بود، به معنای دوز داروی 1.5 میلی گرم است. در این شرایط فقط کافیست همین یک عدد قرص را مصرف کنید.
در نحوه‌ی مصرف قرص‌های 2 عددی توجه داشته باشید که حتما قرص بعدی ظرف 12 ساعت استفاده شود. بنابراین زمان خوردن قرص اول را به نحوی تنظیم کنید که 12 ساعت بعد حتما قرص دوم را میل کنید. برای آشنایی بیشتر با نحوه مصرف این قرص‌ها شما را به دیدن ویدیوی زیر دعوت می‌کنیم:
عوارض قرص برای پیشگیری از بارداری اورژانسی
پیشگیری از بارداری اورژانسی با قرص عوارض بیشتری نسبت به سایر روشهای جلوگیری دارد. از جمله مهمترین عوارض این قرص می‌توان به تهوع اشاره کرد. برای رفع این مشکل می‌توانید از قرص‌های ضد تهوع مانند متوکلوپرامید استفاده کنید. در نظر داشته باشید که اگر تهوع منجر به استفراغ شد، باید در اولین فرصت قرص اورژانسی را دوباره مصرف کرده و در صورت نیاز 12 ساعت پس از آن نیز این کار را تکرار کنید. دل درد، سرگیجه و سردرد از دیگر عوارض زودگذر این قرص هست که ظرف 1 تا 2 روز رفع می‌شود (منبع).
برای آشنایی بیشتر با نحوه مصرف، زمان مصرف و عوارض مصرف قرص‌های اورژانسی برای جلوگیری از بارداری، ویدیو زیر را تماشا کنید:
در صورت تمایل می‌توانید صوت این ویدئو را جداگانه بشنوید:
پاسخ به سوالات متدوال درباره قرص اورژانسی ضدبارداری
تقریبا همه‌ی خانم‌ها می‌توانند از این قرص استفاده کنند. فقط خانم‌هایی که باردار هستند یا مشکوک به بارداری هستند، نباید این قرص را مصرف کنند. همچنین قرص اورژانسی با داروهای سل، صرع، ایدز، داروهای کاهنده اسید معده مثل امپرازول، برخی آنتی بیوتیک‌ها مثل ریفامپسین و ریفابوتین و برخی داروهای گیاهی تداخل دارد.
احتمال راه پیدا کردن هورمون‌ها به شیر مادر و نوزاد وجود دارد. به علاوه قرص‌های هورمونی حاوی استروژن باعث کاهش شیر و خشک شدن شیر می‌شود. به همین دلیل مصرف قرص‌های اورژانسی در زمان شیردهی فقط باید با تجویز و نظارت پزشک متخصص زنان باشد.
خیر؛ قرص اورژانسی ضدبارداری حاوی هورمون است و فقط فرآیند تخمک گذاری را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این قرص هیچ نقشی در پیشگیری از بیماری‌های مقاربتی نظیر ایدز ندارد. برای پیشگیری از این بیماری‌ها حتما باید از کاندوم یا سایر روشهای مشابه استفاده کنید.
استفاده از قرص اورژانسی فقط در موارد اضطراری و اورژانسی و حداکثر 3 تا 4 مرتبه در سال مجاز است. استفاده مداوم از این روش باعث برهم خوردن تعادل هورمونی بدن شده و آسیب‌های جبران ناپذیری به همراه دارد. به همین دلیل توصیه می‌کنیم برای پیشگیری از بارداری ناخواسته روی سایر روشهای جلوگیری تمرکز کنید.
بعد از جلوگیری اورژانسی از بارداری چه باید کرد؟
اگر قرص‌های اورژانسی در زمان 3 تا حداکثر 5 روزه بعد از نزدیکی مصرف شوند، به احتمال 95 درصد موثر خواهند بود. در این شرایط سیکل قاعدگی نهایت با 2 تا 3 روز تاخیر اتفاق خواهد افتاد و دیگر می‌توان مطمئن شد که از بارداری جلوگیری شده است. در نظر داشته باشید که پس از مصرف قرص‌ها نیازی به درمان دیگری نیست. اما اگر بعد از مصرف این قرص‌ها باز هم نزدیکی غیر محافظت شده داشته‌اید، باید مجدد قرص اورژانسی را مصرف کنید. و اما یک سوال مهم؛ اگر 5 روز از نزدیکی گذشت و از روش اورژانسی برای جلوگیری از بارداری هم استفاده نکردیم، باید چه کار کنیم؟!
جلوگیری از بارداری اورژانسی 5 روز بعد از رابطه
روش های پیشگیری از بارداری اورژانسی پس از گذشت 5 روز از رابطه اثرگذاری مناسبی نخواهند داشت. در این شرایط حتی اگر قرص اورژانسی هم مصرف کنید، احتمال بارداری زیاد خواهد بود. اما در این شرایط بهترین راهکار برای پیشگیری از بارداری چیست؟
هیچ اقدام خودسرانه‌ای برای جلوگیری از بارداری انجام ندهید! زیرا استفاده از روشهای خانگی و غیراصولی در این شرایط نه تنها کمکی به رفع مشکل نمی‌کند، بلکه به سلامت شما آسیب می‌رساند؛ به ویژه اگر در زمان شیردهی باشید. در این موارد استفاده از روشهای نامناسب نه تنها سلامت مادر را تهدید می‌کند، بلکه به کودک شیرخواره هم آسیب می‌رساند. مراجعه به پزشک زنان بهترین راه در این شرایط است. زیرا پزشک با بررسی و آزمایش بهترین راهکار را پیش روی شما خواهد گذاشت.
سخن پایانی درباره پیشگیری اضطراری از بارداری
زمانی که نطفه در رحم شکل می‌گیرد به معنای آن است که موجودی زنده در داخل رحم بوجود آمده است. نکته‌ی مهم این است که هیچ انسانی نمی‌تواند به خواست خود مانع حیات انسانی دیگر باشد. به همین خاطر حتی برای نطفه تا 40 روز نیز دیه در نظر گرفته شده است. بنابراین اگر روشهای اورژانسی جلوگیری از بارداری بعد از رابطه برای شما اثرگذار نباشد، به همین راحتی نمی‌توانید به سراغ اقداماتی نظیر سقط جنین بروید. زیرا این کار فقط در شرایطی امکان پذیر است که بارداری منجر به بیماری و یا ضرر برای سلامتی مادر باشد و یا ناقص الخلقه یا عقب افتاده بودن فرزند محرز باشد. بنابراین توصیه می‌کنیم قبل از وقوع مشکل از آن پیشگیری کرده و از سایر روشهای پیشگیری هورمونی و غیرهورمونی قبل از رابطه استفاده کنید. در پایان منتظر سوال‌ها و نظرهای شما درباره انواع روش فوری جلوگیری از بارداری در بخش دیدگاه‌ها هستیم.