پرومتازین؛ موارد مصرف و عوارض قرص و شربت پرومتازین

پرومتازین (Promethazine) با اسامی تجاری هیستینیل، کموپروزین و فنرگان در گروهی از داروها به نام فنوتیازین‌ها طبقه بندی می‌شود. این دارو با تغییر در فرآیندهای شیمیایی مغز روی بدن اثر می‌گذارد. پرومتازین یکی از آنتی هیستامین‌های پرمصرف است و برای درمان علائم حساسیت نظیر خارش، آبریزش بینی، عطسه، کهیر و بثورات پوستی استفاده می‌شود. به علاوه این دارو برای جلوگیری از بیماری مسافرت و درمان تهوع و استفراغ پس از جراحی موثر است. پرومتازین در اشکال شربت، قرص و آمپول تولید شده و بهتر است آن را فقط با تجویز پزشک مصرف کنید. همچنین دقت کنید که مصرف این دارو در کودکان زیر 2 سال اکیدا ممنوع است. برای آشنایی بیشتر با موارد مصرف، دوز و روش مصرف، عوارض جانبی و نکات احتیاطی در مصرف داروی پرومتازین با این مقاله از مجله اینترنتی لی‌لی‌مگ همراه شوید.

پرومتازین – Promethazine
نام تجاری دارو	شربت هیستینیل، شربت کموپروزین، آمپول کموپروزین، آمپول فنرگان
رده‌بندی فارماکولوژیک	آنتی هیستامین مشتق فنوتیازین، آنتاگونیست گیرنده H1
رده‌بندی درمانی	آنتی هیستامین، ضد سرگیجه، ضد صرع و خواب‌آور
رده‌بندی مصرف در حاملگی	گروه C – با احتیاط و تحت نظر پزشک مصرف شود
شرایط نگهداری	دور از نور و دسترس کودکان و در دمای کمتر از 30 درجه سانتیگراد نگهداری شود.
اشکال دارویی پرومتازین
	قرص پرومتازین 10 میلی‌گرم و 25 میلی‌گرم
	شربت پرومتازین 60 میلی‌لیتر با غلظت 5 میلی‌گرم در 5 میلی‌لیتر
	آمپول پرومتازین با غلظت 50 میلی‌گرم در 2 میلی‌لیتر

قرص و شربت پرومتازین برای چیست؟

پرومتازین یکی از داروهای آنتی هیستامین است که برای درمان علایم آلرژی و حساسیت فصلی و دائمی نظیر احتقان بینی، عطسه، آبریزش چشم، التهاب آلرژیک ملتحمه چشم، کهیر و خارش پوستی استفاده می‌شود.

به علاوه در مواردی ممکن است از پرومتازین برای درمان سریع واکنش‌های آنافيلاكسي، درمان سرگیجه، درمان تهوع و درمان بیماری مسافرت استفاده شود.

همچنین استفاده از پرومتازین به عنوان داروی خواب آور و داروی آرام بخش قبل از بیهوشی متداول است. در طرف مقابل این دارو برای درمان علائم آسم، ذات الریه یا سایر عفونت‌های دستگاه تنفسی تحتانی مناسب نیست و تجویز نمی‌شود (اطلاعات بیشتر).

فارماکوکینتیک و مکانیسم اثر پرومتازین

مکانیسم اثر پرومتازین در بدن به این صورت است که از اتصال هیستامین به گیرنده H1 جلوگیری کرده و به این ترتیب نقش خود را به عنوان یک آنتی هیستامین ایفا می‌کند. همچنین این دارو به صورت غیرمستقیم بر سیستم مشبک تنه مغزی تاثیر گذاشته و عملکرد برخی از مواد شیمیایی موجود در مغز را مختل می‌کند. به علاوه ترکیبات شیمیایی موجود در داروی پرومتازین گیرنده‌های بصل النخاع را مهار کرده و به این شکل از سرگیجه جلوگیری می‌کند.

داروی پرومتازین به دو شکل خوراکی و تزریقی به بدن وارد می‌شود که در هر دو مورد جذب خوبی دارد. دارو 15 دقیقه تا یک ساعت پس از ورود به بدن تاثیرگذاری خود را آغاز کرده و در نهایت در کبد متابولیزه می‌شود. سپس دارو از طریق ادرار و مدفوع از بدن خارج می‌شود. نیمه عمر پرومتازین بین 12 تا 15 ساعت است.

دوز و طریقه مصرف پرومتازین

داروی پرومتازین در اشکال مختلفی شامل قرص، شربت و آمپول تزریق وریدی یا عضلانی تولید و تجویز می‌شود. بهتر است این دارو را با نظر و تجویز دکتر به صورت روزانه مصرف کنید. دوز روزانه و روش مصرف داروی پرومتازین به شرح زیر است.

آمپول و شربت پرومتازین برای آلرژی و واکنش‌های حساسیتی

در بزرگسالان:

• روش اول: 5 میلی‌گرم به صورت خوراکی چهار مرتبه در روز
• روش دوم: 25 میلی‌گرم قبل از خواب
• روش سوم: 25 میلی‌گرم تزریق وریدی یا عضلانی که در صورت نیاز پس از 2 ساعت تکرار می‌شود.

در کودکان 2 تا 12 سال:

• روش اول: 25 تا 12.5 میلی‌گرم به صورت خوراکی سه مرتبه در روز
• روش دوم: 25 میلی‌گرم قبل از خواب
• روش سوم:125 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن کودک به صورت تزریق عضلانی هر 4 تا 6 ساعت
• روش چهارم:5 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن کودک قبل از خواب

شربت و آمپول پرومتازین به عنوان آرام بخش و خواب آور

در بزرگسالان:

• 25 تا 50 میلی‌گرم به صورت خوراکی یا تزریق وریدی یا عضلانی قبل از خواب یا عمل جراحی

در کودکان 2 تا 12 سال:

• روش اول: 5 تا 25 میلی‌گرم به صورت خوراکی یا تزریق عضلانی قبل از خواب
• روش دوم:5 تا 1 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن کودک به صورت تزریق عضلانی

داروی پرومتازین برای تهوع

در بزرگسالان:

• 5 تا 25 میلی‌گرم به صورت خوراکی یا تزریق عضلانی یا تزریق وریدی هر 4 تا 6 ساعت

در کودکان 2 تا 12 سال:

• روش اول: 5 تا 25 میلی‌گرم به صورت خوراکی هر 4 تا 6 ساعت
• روش دوم: 25 تا 0.5 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن کودک به صورت تزریق عضلانی هر 4 تا 6 ساعت

داروی پرومتازین برای بیماری مسافرت

در بزرگسالان:

• 25 میلی‌گرم به صورت خوراکی دو بار در روز

در کودکان 2 تا 12 سال:

• 5 تا 25 میلی‌گرم به صورت خوراکی یا تزریق عضلانی دو بار در روز

برای آشنایی بیشتر با داروی پرومتازین و نحوه‌ی مصرف آن، ویدئوی زیر را تماشا کنید:

نکات مهم در مصرف داروی پرومتازین

در زمان مصرف داروی پرومتازین به موارد زیر توجه داشته باشید:

• داروی پرومتازین را فقط با تجویز پزشک و با دوز مشخص شده مصرف کنید.
• اگر یک نوبت از پرومتازین را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. البته اگر به نوبت بعدی دارو رسیدید، نوبت فراموش شده را کنار بگذارید.
• برای کاهش عوارض گوارشی می‌توانید قرص یا شربت پرومتازین را همراه غذا، یک لیوان آب یا شیر مصرف کنید.
• برای پیشگیری از بیماری مسافرت باید داروی پرومتازین را یک یا 2 ساعت پیش از مسافرت مصرف کنید.
• خشکی دهان یکی از عوارض جانبی پرومتازین است. در صورت بروز این عارضه از آب نبات بدون شکر استفاده کنید.
• مصرف پرومتازین ممکن است باعث حساسیت پوست به نور شود. به همین دلیل در زمان مصرف دارو از لباس مناسب استفاده کرده و از قرار گرفتن در معرض نور شدید خورشید پرهیز کنید.
• در طول مصرف پرومتازین از تغییر وضعیت‌های ناگهانی مثل بلند شدن ناگهانی از خواب پرهیز کنید.
• مصرف پرومتازین در کودکان ممکن است باعث تغییر در وزن کودک شود. در صورت مشاهده‌ی هر گونه تغییر وزن حتما موضوع را به پزشک اطلاع دهید.
• در دوره‌ی درمان با پرومتازین از مصرف نوشیدنی‌های الکی و سایر داروهای تضعیف کننده سیستم اعصاب اجتناب کنید.

نگهداری داروی پرومتازین

داروی پرومتازین را در دمای اتاق و دور از نور خورشید و رطوبت نگهداری کنید. از نگهداری این دارو در حمام، دستشویی و سایر محیط‌های مرطوب پرهیز کنید. همچنین دارو را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگهدارید.

برای نگهداری بهتر داروی پرومتازین پیشنهاد می‌کنیم از ظرف‌های نگهدارنده‌ی قرص یا دارو استفاده کنید. این ظروف علاوه بر نگهداری مناسب، زمان مصرف قرص را هم به شما یادآوری خواهند کرد. برای خرید این محصولات از لینک زیر استفاده کنید:

موارد احتیاط پرومتازین

در صورت داشتن بیماری‌ها و مشکلات سلامتی زیر، قبل از مصرف داروی پرومتازین با پزشک خود مشورت کنید:

• بیماری‌های قلبی
• مشکلات کلیوی و کبدی
• فشار خون بالا
• پرکاری تیروئید
• زخم‌های گوارشی تنگ شده
• بزرگ شدن پروستات
• افزایش فشار داخل چشم
• یرقان
• انسداد مثانه
• بیماری آسم برونشیال
• صرع
• بارداری

موارد منع مصرف پرومتازین

در صورت وجود برخی از بیماری‌ها و مشکلات سلامتی، مصرف داروی پرومتازین برای شما ممنوع است و در صورت استفاده از این دارو احتمال بروز عوارض خطرناکی وجود دارد. موارد منع مصرف پرومتازین شامل موارد زیر است:

• حساسیت به داروی پرومتازین
• کودکان زیر دو سال

مصرف قرص و شربت پرومتازین در بارداری

آیا شربت پرومتازین روی جنین تاثیر دارد؟ در پاسخ باید بگوییم که داروی پرومتازین با توجه به طبقه‌بندی FDA آمریکا در گروه C برای مصرف در دوران بارداری قرار دارد. به طور کلی شواهد آزمایشگاهی نشان می‌دهد که مصرف دارو‌های گروه C عوارض جانبی روی جنین خواهد داشت. البته این عوارض برای انسان به صورت قطعی ثابت نشده‌است. به همین دلیل بهتر است قبل از مصرف خودسرانه‌ی این دارو در دوران بارداری، با پزشک متخصص خود مشورت کنید.

مصرف پرومتازین در دوران شیردهی

داروی پرومتازین ممکن است از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شود و باعث بروز عوارض خطرناکی در نوزاد شود. به همین دلیل مصرف دارو در دوران شیردهی توصیه نمی‌شود. بهتر است برای مصرف پرومتازین در دوران شیردهی حتما به پزشک مراجعه کرده و فقط با دستور او اقدام به مصرف دارو کنید.

مصرف شربت پرومتازین در نوزادان برای خوابیدن کودک در شب

در مواردی گزارش شده است که برخی از مادران از شربت پرومتازین برای خواب نوزاد در شب استفاده می‌کنند. این کار بسیار خطرناک است و عوارضی نظیر آپنه تنفسی و آسیب به مغز برای نوزاد به همراه دارد. به همین جهت بسیاری از پزشکان مصرف شربت پرومتازین برای کودکان زیر 2 سال را اکیدا ممنوع می‌دانند. برای کودکان بزرگتر از 2 سال نیز مصرف این دارو کاملا با احتیاط همراه است. در این شرایط معمولا از کمترین دوز دارو استفاده می‌شود.

عوارض جانبی پرومتازین

مصرف غیر‌اصولی و بدون مشورت پزشک داروی پرومتازین، ممکن است مشابه سایر دارو‌های شیمیایی عوارض مختلفی برای شما به همراه داشته باشد از جمله:

• سیستم اعصاب مرکزی: خواب آلودگی، بی‌قراری، هیجان، عصبانیت، رعشه، ایجاد پرش در عضلات صورت و کاهش سطح هوشیاری در کودکان
• قلبی: افت فشار خون، تپش قلب و نامنظم شدن ضربان قلب
• گوارشی: یبوست، اسهال، تهوع، استفراغ و بی‌اشتهایی
• دستگاه ادراری تناسلی: تکرر و احتباس ادرار
• پوستی: کهیر، راش پوستی و حساسیت پوست به نور
• تنفسی: خس‌خس سینه، سفت شدن سینه و افزایش ترشحات غلیظ
• خونی: ترومبوسیتوپنی، کم‌خونی همولیتیک و آگرانولوسیتوز
• چشم، گوش، حلق و بینی: تاری دید، گشاد شدن مردمک، حساسیت به نور، وزوز گوش، خشکی دهان، گلو و بینی

در صورتی که عوارض پرومتازین به صورت خفیف ایجاد شوند، معمولا پس از چند روز یا چند هفته از بین خواهند رفت. اما در صورتی که عوارض با شدت زیادی ظاهر شده و یا به صورت خودبخودی از بین نرفت، باید به پزشک مراجعه نمایید(اطلاعات بیشتر).

مسمویت با پرومتازین

مصرف بیش از اندازه پرومتازین باعث مسمویت دارویی می‌شود که با علایمی نظیر گشاد شدن مردمک چشم‌ها، استفراغ، کاهش سطح تنفس، ضعف، خواب آلودگی شدید، تشنج و گر گرفتگی همراه است (اطلاعات بیشتر). در این موارد هرچه سریعتر به اورژانس یا مراکز درمانی مراجعه کنید.

تداخل دارویی پرومتازین

مصرف پرومتازین در کنار دارو‌های زیر ممکن است باعث تداخل دارویی شود:

• مصرف همزمان پرومتازین با داروهای ضد افسردگی از نوع مهارکننده‌ی مونوآمین اکسیداز (MAO) مثل ترانیل سیپرومین و فنلزین باعث تشدید اثرات تضعیف کننده‌ی پرومتازین بر سیستم اعصاب می‌شود.
• مصرف پرومتازین با داروهای تضعیف کننده سیستم اعصاب مرکزی مثل داروهای ضد اضطراب، داروهای آرام بخش و داروهای خواب آور باعث تشدید اثر این داروها می‌شود.
• مصرف همزمان پرومتازین با داروی لوودوپا (داروی پارکینسون) باعث کاهش تاثیر لوودوپا می‌شود.
• داروی اپی‌نفرین با پرومتازین تداخل دارویی دارد و در صورت مصرف همزمان تاثیر آن کاهش می‌یابد.
• مصرف داروی پرومتازین در کنار داروی بروموكريپتين باعث افزایش غلظت پروتئین پرولاكتين در خون می‌شود.
• پرومتازین با داروهای ضد تیروئید تداخل دارد و احتمال بروز عارضه آگرانولوسيتوز (کاهش تولید نوعی از گلبول سفید خون) را افزایش می‌دهد.
• مصرف پرومتازین با داروهای زخم معده و بیماری روده تحریک پذیر مثل گلیکوپیرولات، مپنزولات و هیوسیامین تداخل دارد.
• داروی پرومتازین با داروهای رقیق کننده خون مثل وارفارین تداخل دارویی ایجاد می‌کند.
• مصرف پرومتازین با برخی داروهای فشار خون مثل پروپرانولول، گوانادرل و گوانیتیدین تداخل دارد.

در این شرایط امکان دارد که دارو‌ها تاثیر مورد نظر را به صورت کامل در بدن نداشته‌باشند. بنابراین اگر هریک از دارو‌های فوق را استفاده می‌کنید، این موضوع را قبل از مصرف پرومتازین به پزشک خود اطلاع دهید.

داروهای مشابه پرومتازین

داروی پرومتازین مشابه شربت دیفن هیدرامین و قرص کلرفنیرامین در گروه دارویی آنتی هیستامین‌ها طبقه‌بندی می‌شود. همچنین این دارو از نظر درمانی در گروه داروهای آنتی هیستامین و زیر‌گروه نسل اول آنتی هیستامین‌ها قرار می‌گیرد. به همین جهت ممکن است به جای داروی پرومتازین هر یک از دارو‌های زیر برای شما تجویز شود:

• دیفن هیدرامین (Diphenhydramine)
• دیفن هیدرامین کامپاند (Diphenhydramine Compound)
• آنتی هیستامین دکونژستان (Antihistamine Decongestant)
• تری پرولیدین (Triprolidine)
• کلرفنیرامین (Chlorpheniramine)
• کاربینوکسامین (Carbinoxamine)
• دوکسیلامین (Doxylamine)
• کلماستین (Clemastine)
• بروم فنیرامین مالئات (Brompheniramine Maleate)
• سیپروهپتادین (Cyproheptadine)

این دارو‌ها شدت اثر متفاوتی داشته و با دوز متفاوتی مصرف می‌شوند. توصیه می‌شود که این دارو‌ها را بدون نسخه و مشورت پزشک مصرف نکنید.

پاسخ به پرسش‌های متداول درباره پرومتازین

سوال دیگری درباره قرص و شربت پرومتازین دارید؟ آن را در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.