دکسترومتورفان؛ موارد مصرف، عوارض جانبی و نکات مهم

دکسترومتورفان (Dextromethorphan) نوعی داروی خلط آور و ضد سرفه است که برای درمان سرفه خشک در کودکان و بزرگسالان استفاده می‌شود. دکسترومتورفان جز داروهای بدون نسخه است و می‌توانید آن را به راحتی از داروخانه تهیه کنید، با این وجود مصرف این دارو در کودکان زیر 2 سال و زنان باردار ممنوع است. به علاوه مصرف خودسرانه و بیش از اندازه‌ی آن باعث اعتیاد شده و عوارض خطرناکی به همراه دارد. به همین دلیل بهتر است مصرف آن در یک دوره‌ی مشخص و تحت نظر پزشک باشد. دکسترومتورفان بیشتر به شکل شربت تجویز می‌شود اما قرص، پماد و قطره آن نیز تولید شده و در موارد خاص تجویز می‌شود. برای آشنایی بیشتر با موارد مصرف، دوز و روش مصرف، عوارض جانبی و نکات احتیاطی در مصرف داروی دکسترومتورفان با این مقاله از مجله اینترنتی لی‌لی‌مگ همراه شوید.

قرص و شربت دکسترومتورفان Dextromethorphan
شربت دکسترومتورفان برای چیست؟

اطلاعات دارویی و موارد مصرف دكسترومتورفان

دكسترومتورفان – Dextromethorphan
نام تجاری دارو شربت دکسترورامین، شربت برینل، کپسول ژلوکاف دکسترومتورفان
رده‌بندی فارماکولوژیک مشتق لورفانول
رده‌بندی درمانی ضد سرفه
رده‌بندی مصرف در حاملگی گروه C – با احتیاط و تحت نظر پزشک مصرف شود
شرایط نگهداری دارو دور از حرارت، رطوبت، نور و در دمای اتاق نگهداری شود
اشکال دارویی دكسترومتورفان
قرص دكسترومتورفان 15 میلی‌گرم
شربت دكسترومتورفان 60 میلی لیتر با غلظت 15 میلی‌گرم در 5 میلی‌لیتر
سافت‌ژل دكسترومتورفان 15 میلی‌گرم
پماد دكسترومتورفان
قطره خوراکی دكسترومتورفان 60 میلی‌گرم در 15 میلی‌لیتر

قرص و شربت دکسترومتورفان برای چیست؟

دکسترومتورفان برای تسکین موقت سرفه‌های خشک و بدون خلط ناشی از سرماخوردگی، آنفولانزا، سیاه سرفه یا سایر شرایط استفاده می‌شود. این دارو فقط سرفه را تسکین می‌دهد اما علت سرفه را از بین نبرده و تاثیری در سرعت درمان بیماری نخواهد داشت (منبع). لازم به ذکر است که ترکیبات دکسترومتورفان در سایر داروهای ضدسرفه برای تسکین سرفه‌های ناشی از سرماخوردگی هم استفاده می‌شود.

توجه داشته باشید که دكسترومتورفان یک داروی خلط آور است و به همین دلیل مصرف آن در مبتلایان به سرفه خلط دار ممنوع است. برای درمان سرفه‌های خلط دار از داروهای دیگری مثل شربت برم هگزین استفاده می‌شود. همچنین این دارو برای درمان سرفه‌های ناشی از سیگار، آسم و آمفیزم هم موثر نیست (اطلاعات بیشتر).

فرق شربت دکسترومتورفان با دکسترومتورفان پی چیست؟

شربت دکسترومتورفان پی دارویی است که علاوه بر برای سرفه‌های خشک، برای درمان احتقان گلو در مبتلایان به سرماخوردگی تجویز می‌شود. این دارو ترکیبی از دکسترومتورفان و داروی پسودوافدرین است. پسودوافدرین نوعی آنتی هیستامین با خاصیت ضد احتقانی است که عروق خونی در بینی و ریه‌ها را تنگ کرده و به این ترتیب احتقان را کاهش می‌دهد.

فارماکوکینتیک و مکانیسم اثر دکسترومتورفان

دکسترومتورفان پس از ورود به بدن بر روی مرکز سرفه در بصل‌النخاع تاثیر گذاشته و آن را تضعیف می‌کند و به این شکل باعث کاهش سرفه خشک می‌شود.

داروی دکسترومتورفان به خوبی از طریق سیستم گوارشی جذب شده و به سرعت وارد جریان خون می‌شود. اثرگذاری دارو پس از 30 دقیقه آغاز شده و تا 6 ساعت ادامه دارد. در نهایت بخشی از دارو در کبد متابولیزه شده و به ماده‌ی فعالی به نام دکسترورفان تبدیل می‌شود. این دارو به همراه متابولیت‌هایش عمدتا از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود. نیمه عمر دکسترومتورفان بین 2 تا 4 ساعت در افراد عادی و 24 ساعت در افراد با اختلال عملکرد کبد است.

برای آشنایی بیشتر با مکانیسم اثر این دارو در بدن، شما را به دیدن ویدئوی زیر دعوت می‌کنیم:

موارد مصرف شربت دکسترومتورفان چیست؟

دوز و نحوه مصرف داروی دكسترومتورفان

داروی دكسترومتورفان در اشکال مختلفی شامل قرص، شربت و قطره خوراکی تولید و تجویز می‌شود که البته قطره و شربت آن معمولا برای درمان سرفه در کودکان تجویز می‌شود. بهتر است این دارو را با نظر و تجویز دکتر به صورت روزانه مصرف کنید. دوز روزانه و روش مصرف داروی دكسترومتورفان به شرح زیر است.

شربت و قرص دکسترومتورفان برای سرفه خشک در بزرگسالان

در افراد بزرگسالان و کودکان بزرگتر از 12 سال:

  • روش اول: 10 تا 20 میلی‌گرم به صورت خوراکی هر 4 یا 8 ساعت
  • روش دوم: 30 میلی‌گرم به صورت خوراکی هر 6 یا 8 ساعت

حداکثر مقدار مجاز: 120 میلی‌گرم در روز

قطره و شربت دكسترومتورفان برای سرفه خشک در کودکان

در کودکان 6 تا 12 سال:

  • روش اول: 5 تا 10 میلی‌گرم به صورت خوراکی هر 4 ساعت
  • روش دوم: 15 میلی‌گرم یا دو قاشق مرباخوری شربت هر 6 یا 8 ساعت

حداکثر مقدار مجاز: 60 میلی‌گرم در روز

در کودکان 2 تا 6 سال:

  • روش اول: 5 تا 5 میلی‌گرم به صورت خوراکی هر 4 ساعت
  • روش دوم: 5 میلی‌گرم یا یک قاشق مرباخوری شربت هر 6 یا 8 ساعت

حداکثر مقدار مجاز: 30 میلی‌گرم در روز

طریقه مصرف شربت دکسترومتورفان برای کودکان و بزرگسالان

نکات مهم در مصرف داروی دكسترومتورفان

در زمان مصرف داروی دكسترومتورفان به موارد زیر توجه داشته باشید:

  • قرص و شربت دكسترومتورفان را می‌توانید بدون نسخه پزشک مصرف کنید. فقط توجه کنید که مصرف این دارو فقط برای سرفه خشک و بدون خلط مجاز است. در ضمن اگر سرفه بیش از یک هفته یا 10 روز طول کشید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
  • در صورتی که پس از مصرف دكسترومتورفان نوع سرفه تغییر کرد و خلط دار شد یا شدت آن افزایش یافت، حتما به پزشک مراجعه کنید.
  • مصرف دكسترومتورفان اعتیادآور است. به همین دلیل از مصرف بی‌رویه‌ی آن برای دوره طولانی مدت پرهیز کنید.
  • در صورت بروز عوارض جانبی نظیر تهوع شدید، تنگی نفس و بی‌خوابی به پزشک مراجعه کنید.
  • از مصرف همزمان دکسترومتورفان با سایر داروهای سرماخوردگی پرهیز کنید. بهتر است قبل از مصرف همزمان این داروها با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
  • برای درمان سرفه‌های طبیعی ناشی از گرد و خاک، مصرف سیگار و آلودگی‌های محیطی از دکسترومتورفان استفاده نکنید. در این موارد استفاده از آب گرم توصیه می‌شود.

روش نگهداری داروی دكسترومتورفان

دكسترومتورفان را در دمای اتاق (بین 20 تا 25 درجه سانتی‌گراد) و به دور از رطوبت یا نور مستقیم خورشید نگهداری کنید. از قرار دادن دارو در حمام پرهیز کرده و آن را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگهدارید.

برای نگهداری بهتر این دارو و فراموش نکردن زمان مصرف آن، پیشنهاد می‌کنیم از ظرف‌های یادآور و نگهدارنده‌ی دارو استفاده کنید. برای خرید این محصولات از لینک زیر استفاده کنید:

میزان مصرف قرص دکسترومتورفان چقدر است؟

موارد احتیاط دكسترومتورفان

در صورت داشتن بیماری‌ها و مشکلات سلامتی زیر، قبل از مصرف داروی دكسترومتورفان با پزشک خود مشورت کنید:

  • مبتلایان به بیماری‌های مزمن ریوی
  • مبتلایان به بیماری پروستات بزرگ شده یا BPH
  • مصرف داروهای مهارکننده مونوآمین اکسیداز (MAOI ها)

موارد منع مصرف دكسترومتورفان

در صورت وجود برخی از بیماری‌ها و مشکلات سلامتی، مصرف داروی دكسترومتورفان برای شما ممنوع است و در صورت استفاده از این دارو احتمال بروز عوارض خطرناکی وجود دارد. موارد منع مصرف دكسترومتورفان شامل موارد زیر است:

  • کودکان کوچکتر از دو سال
  • مبتلایان به آسم
  • مبتلایان به سرفه خلط دار یا سرفه‌های مزمن و دائمی
  • دوران بارداری
  • مبتلایان به مشکلات کبدی

مصرف دكسترومتورفان در بارداری

داروی دكسترومتورفان با توجه به طبقه‌بندی FDA آمریکا در گروه C برای مصرف در دوران بارداری قرار دارد. به طور کلی شواهد آزمایشگاهی نشان می‌دهد که مصرف دارو‌های گروه C نظیر داروی دكسترومتورفان عوارض جانبی روی جنین خواهد داشت. به همین جهت معمولا مصرف دكسترومتورفان در دوران بارداری ممنوع است. بنابراین بهتر است قبل از مصرف دارو در بارداری با پزشک متخصص خود مشورت کنید.

مصرف شربت دکسترومتورفان در شیردهی

تاثیرات داروی دكسترومتورفان در زنان شیرده مشخص نشده است. به همین جهت در دوران شیردهی به صورت خودسرانه و بدون تجویز پزشک از این دارو استفاده نکنید.

مصرف شربت دکسترومتورفان برای کودکان و نوزادان

مصرف قطره یا شربت دكسترومتورفان در کودکان زیر 2 سال ممنوع است. برای کودکان بین 2 تا 6 سال نیز فقط با تجویز پزشک و در موارد خاص ممکن است از این دارو استفاده شود. مصرف قطره خوراکی یا شربت دكسترومتورفان در کودکان بزرگتر از 6 سال ممنوعیتی ندارد.

قرص و شربت دكسترومتورفان در زنان باردار ممنوع است

عوارض جانبی دكسترومتورفان

مصرف غیر‌اصولی و بدون مشورت پزشک داروی دكسترومتورفان، ممکن است عوارض مختلفی برای شما به همراه داشته باشد. البته عوارض جانبی این دارو معمولا نادر است و به موارد زیر محدود می‌شود:

  • سیستم اعصاب مرکزی: خواب آلودگی، سرگیجه، توهمات شنوایی و بینایی، تضعیف سیستم عصبی و تهییج پذیری در کودکان
  • گوارشی: یبوست، دل درد، تهوع، استفراغ و ناراحتی گوارشی
  • سایر عوارض: تاری دید، تنگی نفس و اشکال در ادرار کردن

مسمویت با دكسترومتورفان

در صورت مصرف بیش از اندازه و غیراصولی، احتمال مسمویت با داروی دكسترومتورفان وجود دارد. این مسمومیت با علائمی مثل حالت تهوع، استفراغ، خواب آلودگی شدید، تعریق، سرگیجه، توهم، مشکل تنفسی، افزایش ضربان قلب یا تشنج همراه است (اطلاعات بیشتر). در این شرایط سریعا به پزشک یا مراکز درمانی مراجعه کنید.

در نظر داشته باشید که مسمویت با دكسترومتورفان در موارد شدید منجر به کما یا مرگ خواهد شد. پس در صورت بروز علائم مسمویت، بدون تاخیر به مراکز درمانی مراجعه کنید.

عوارض دكسترومتورفان چیست؟

تداخل دارویی دكسترومتورفان

مصرف دكسترومتورفان در کنار دارو‌های زیر ممکن است باعث تداخل دارویی شود:

  • مصرف همزمان دكسترومتورفان با داروهای ضد افسردگی از دسته مهارکننده مونوآمین اکسیداز (MAOI ها) تداخل دارویی دارد و باعث تب شدید، تهوع، سرگیجه، اسپاسم و افت شدید فشار خون می‌شود.
  • دكسترومتورفان با برخی داروهای کاهنده فشار خون مثل قرص متيل دوپا و كلونيدين تداخل دارویی دارد و باعث تضعیف شدید سیستم عصبی می‌شود.
  • مصرف دكسترومتورفان با داروهای بیهوش کننده، مخدرهای شبه تریاک و باربيتوراتها اثر این داروها در تضعیف سیستم عصبی مرکزی تشدید می‌کند.

در این شرایط امکان دارد که دارو‌ها تاثیر مورد نظر را به صورت کامل در بدن نداشته‌باشند. بنابراین اگر هریک از دارو‌های فوق را استفاده می‌کنید، این موضوع را قبل از مصرف دكسترومتورفان به پزشک خود اطلاع دهید.

داروهای مشابه دكسترومتورفان

داروی دكسترومتورفان در گروه دارویی داروهای مهار کننده سرفه، خلط آورها، نرم‌کننده‌های مخاط و ضد احتقان بینی طبقه‌بندی می‌شود. همچنین این دارو از نظر درمانی در گروه داروهای تنفسی و زیر‌گروه داروهای ضد سرفه قرار می‌گیرد. بنابراین ممکن است به جای داروی دكسترومتورفان هر یک از دارو‌های زیر برای شما تجویز شود:

  • دکسترومتورفان پی (Dextromethorphan-P)
  • بنزوناتات (Benzonatate)
  • کلوبوتینول (Clobutinol)

این دارو‌ها شدت اثر متفاوتی داشته و با دوز متفاوتی مصرف می‌شوند. توصیه می‌شود که این دارو‌ها را بدون نسخه و مشورت پزشک مصرف نکنید. همچنین در نظر داشته باشید که نباید داروی دكسترومتورفان را با داروهای آنتی هیستامین نظیر شربت پرومتازین یا دیفن هیدرامین اشتباه گرفت. این داروها موارد مصرف متفاوتی دارند.

نکات مهم درباره شربت دکسترومتورفان

پاسخ به پرسش‌های متداول درباره دکسترومتورفان

در صورت فراموش کردن یک نوبت از دكسترومتورفان چیکار کنیم؟

مصرف شربت دكسترومتورفان معمولا زمانبندی خاصی نداشته و فقط در مواقع لزوم استفاده می‌شود. اما در صورتی که دارو را با تجویز پزشک و در زمانبندی مشخصی مصرف می‌کنید، اگر یک دوز از دارو را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. ولی در صورتی که به دوز بعدی دارو رسیدید، دوز فراموش شده را کنار گذاشته و از دو برابر کردن دوز دكسترومتورفان پرهیز کنید.

آیا شربت دکسترومتورفان اعتیاد آور است؟

بله؛ در صورتی که خودسرانه و برای طولانی مدت از این دارو استفاده کنید، اعتیاد آور خواهد بود. بنابراین توصیه می‌کنیم دارو را فقط با تجویز پزشک مصرف کرده و از مصرف غیراصولی و خودسرانه‌ی آن پرهیز کنید. همچنین در صورت اعتیاد به دكسترومتورفان، به پزشک مراجعه نمایید. در این موارد با کاهش تدریجی مصرف دارو در یک دوره‌ی زمانی مشخص، رفته رفته اعتیاد به آن از بین می‌رود.

آیا شربت دکسترومتورفان برای کرونا مناسب است؟

مطالعات آزمایشگاهی نشان می‌دهد که دکسترومتورفان توان تکثیر کرونا ویروس جدید 2019 (SARS-CoV-2) را افزایش می‌دهد و به همین دلیل باید از مصرف آن اجتناب کنید. البته این تحقیق روی میمون‌های آزمایشگاهی صورت گرفته و هنوز نتایج تحقیق روی انسان مشخص نشده است. با این وجود توصیه می‌کنیم از مصرف خودسرانه‌ی شربت دکسترومتورفان یا شربت دکسترومتورفان پی برای کرونا و کاهش سرفه‌های آن پرهیز کنید.

آیا شربت دکسترومتورفان خواب‌آور است؟

پس از مصرف دکسترومتورفان احتمال خواب آلودگی، سرگیجه، حالت تهوع یا استفراغ به شکل خیلی خفیف وجود دارد. به ندرت برخی از افراد ممکن است حتی با دوزهای طبیعی این دارو هم احساس خواب آلودگی و سرگیجه شدیدی خواهند داشت. در صورت تدوام این مشکل یا بدتر شدن هر یک از این عوارض، فورا به پزشک مراجعه کنید.

پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با دكسترومتورفان و موارد مصرف و عوارض آن، ویدئوی زیر را به زبان اصلی (انگلیسی) مشاهده نمایید:

https://lilimag.net/wp-content/uploads/2021/09/dextromethorphan-video.mp4

در صورت تمایل می‌توانید صوت این ویدئو را به صورت جداگانه (زبان اصلی – انگلیسی) بشنوید:

https://lilimag.net/wp-content/uploads/2021/09/dextromethorphan-voice.mp3

سوال دیگری درباره داروی دکسترومتورفان دارید؟ آن را در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.

× توجه!
دوز مصرفی، عوارض جانبی و سایر اطلاعات ارائه شده در این مطلب با توجه به وبسایت‌های خارجی و دیگر مراجع جمع‌آوری شده و لی‌لی‌مگ هیچ گونه مسئولیتی در قبال صحت آنها ندارد. توصیه می‌کنیم داروی دکسترومتورفان را فقط تحت نظر پزشک مصرف کنید.

4 در مورد “دکسترومتورفان؛ موارد مصرف، عوارض جانبی و نکات مهم”

  1. سلام من مدتی هستش که شربت دکسترومتورفان رو برای خوابیدن شب استفاده میکنم و هر شب به مدت سه ماه هستش که یک سر از شربت رو میخورم و راحت میخوابم آیا عوارض بدی داره اگه بطور مداوم استفاده کنم یا نه؟من بیشتر قرص های ضد استرس و افسردگی رو امتحان کردم ولی باهاشون به مشکل خوردم چون تریاک مصرف میکنم ولی با این شربت خیلی راحت میخوابم و مشکلی ندارم میشه راهنمایی کنید لطفا

    1. سلام دوست عزیز
      مصرف دارو اگر به صورت خودسرانه، بدون تجویز و برای طولانی‌مدت پزشک باشد، می‌تواند عوارضی ایجاد کند. توصیه می‌کنیم حتما با یک پزشک مشورت کرده و مشکل را زیر نظر ایشان حل کنید.

    1. سلام دوست عزیز
      در این مورد عوارضی گزارش نشده است. ولی پیشنهاد می‌کنیم پس از داور از آب یا آبمیوه استفاده کنید.

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *